Op 1 september 2016 is het erfrecht gewijzigd.
De wetswijziging biedt een erfgenaam meer bescherming tegen een negatieve erfenis. Hierdoor is hij iets beter beschermd tegen de schuldeisers van zijn erflater. Toch blijft het verstandig om bij twijfel te kiezen voor beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap.
Wat betekent dit voor u als erfgenaam?
U hebt als erfgenaam drie keuzemogelijkheden:
De eerste keuze is de erfenis “zuiver aanvaarden”. In dat geval aanvaardt u alle vermogensbestanddelen en bent u met uw privévermogen aansprakelijk voor alle schulden van de erflater. U kunt ook geacht worden de nalatenschap te hebben aanvaard door een “daad van zuivere aanvaarding.” Als u ook maar iets meeneemt, of de woning ontruimt, ongeacht of het spullen van waarde zijn of niet, hebt u de erfenis al aanvaard. U kunt dit niet terugdraaien en alsnog voor een van de hierna genoemde twee overige keuzes en de volgende twee opties kunt u dan niet meer gebruiken.
De tweede keuze is de erfenis verwerpen: U bent dan niet aansprakelijk voor eventuele schulden. Keerzijde is dat u niets ontvangt en de nalatenschap inclusief uw erfdeel wordt verdeeld tussen de andere erfgenamen.
De derde keuze is de erfenis beneficiair aanvaarden: u aanvaardt dan de erfenis onder de voorwaarde van een boedelbeschrijving. Door de beneficiaire aanvaarding moet de nalatenschap eerst worden vereffend. Dat betekent dat er een boedelbeschrijving moet komen. Eerst moeten alle schulden in kaart worden gebracht en alle vermogensbestanddelen te gelde gemaakt om alle schulden te voldoen. Als alle schulden en kosten zijn voldaan en er dan nog iets overblijft, kan dat tussen de erfgenamen worden verdeeld. U krijgt dus iets als de erfenis positief is. U bent dan niet met uw eigen vermogen aansprakelijk voor een eventueel tekort.
In de praktijk bleek dat erfgenamen al snel een nalatenschap zuiver hadden aanvaarden zonder dat zij zich daarvan bewust waren. Dat kon bijvoorbeeld door het meenemen van spullen, het ontruimen van de kamer in het verzorgingshuis of het erkennen van een schuld van de erflater. Omdat een eenmaal gemaakte keuze voor zuivere aanvaarding onherroepelijk is, kan een erfgenaam in de financiële problemen komen als de schulden van erflater onverwacht hoger zijn dan het vermogen van de erflater.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen per 1 september?
1. Vanaf nu betekent het alvast ontruimen van de woning niet meer dat u automatisch de nalatenschap zuiver aanvaardt. Dat is pas het geval als u zaken verkoopt of deze onttrekt voor verhaal door de schuldeisers van de erflater.
2. Als u de erfenis hebt aanvaard en toch wordt geconfronteerd met een onverwachte schuld, kunt u de kantonrechter verzoeken om de erfenis alsnog beneficiair te mogen aanvaarden. Let op, dit moet binnen drie maanden nadat u de schuld hebt ontdekt. U moet dus alert zijn en de nalatenschap onderzoeken.
3. Als er alsnog een onbekende schuld blijkt te zijn nadat de nalatenschap vereffend en/of verdeeld is tussen de erfgenamen, zijn zij daarvoor niet in hun eigen vermogen aansprakelijk. U moet wel uw erfdeel terugstorten in de boedel van de nalatenschap zodat de nieuw bekende schuldeiser zich daarop kan verhalen. Ook in dit geval is vereist dat u zich binnen drie maanden na ontdekking richt tot de kantonrechter.
Pas op: U blijft als erfgenaam verantwoordelijk voor de bescherming van uw eigen positie. U houdt wel degelijk een onderzoekplicht. . Niet elke onbekende schuld is een “onverwachte schuld”. Als bijvoorbeeld blijkt dat de woning wordt verkocht met een verlies op de hypotheek, is dat wel een “nieuw bekende” schuld, maar niet onverwacht. Sommige schulden zijn nooit onverwacht, ook al waren ze niet bekend ten tijde van het overlijden. Denk aan belastingschulden en schulden aan kinderen uit de nalatenschap van de eerder overleden partner van uw erflater.
Er is geen sprake van een nieuw erfrechtstelsel waarin erfgenamen een nalatenschap voortaan standaard beneficiair aanvaarden. Die keuze zou voor de meeste erfgenamen onnodige extra kosten met zich meebrengen omdat de nalatenschap dan volgens de wettelijke vereffeningsregels moet worden afgewikkeld. Zo’n stelselwijziging is ook niet noodzakelijk omdat veruit de meeste nalatenschappen positief zijn. Het huidige stelsel zorgt ervoor dat de meeste erfgenamen op eenvoudige wijze, namelijk in onderling overleg, de nalatenschap kunnen afwikkelen.
Heeft u vragen over een erfenis, de aanvaarding of de afwikkeling daarvan? Neem contact op met een van onze advocaten. Zij kunnen u snel antwoorden met een helder advies.
Hajo Coumou
