Woordenboek

Direct advies?Stel uw vraag
440 resultaten

“Pluk-ze”

Populaire benaming voor de maatregel die inhoudt dat tijdens of na een strafproces het financiele voordeel wordt afgenomen dat men heeft verkregen door het plegen van een strafbaar feit.

Aanbod

Een bod doen aan een andere partij (rechtshandeling) die door aanvaarding tot een overeenkomst leidt. Wel te onderscheiden van uitnodiging tot het doen van een aanbod (advertentie in de krant) of het doen van onderhandelingen (vacatures in de krant).

Aanbod en aanvaarding

Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding van dit aanbod.

Aanhangig maken

Het starten van een procedure bij de rechter; in een strafproces gebeurt dat door een dagvaarding of een oproep door de officier van justitie, in een civiel proces door een dagvaarding door de eiser van de andere partij of een verzoekschrift aan de rechter.

Aanhouden

1. In het strafrecht: het feitelijk vasthouden van iemand die er van verdacht wordt een strafbaar feit te hebben begaan.
2. In een civiele of strafprocedure: het uitstel van de behandeling of de eindbeslissing van de rechter.

Aanhouding

Handeling van de overheid waarbij een persoon van zijn vrijheid wordt beroofd, kan gebeuren door de politie om de orde te handhaven of in het kader van een strafrechtelijk onderzoek.

Aanleg

De rechterlijke instantie waar de behandeling van een zaak plaatsvindt. De rechtbank is de eerste aanleg, het gerechtshof de tweede aanleg oftewel de hoger-beroepsinstantie.

Aanmanen

Een schriftelijk stuk waarin een bepaalde vordering door de schuldenaar binnen een bepaalde periode moet worden voldaan. Voldoet de schuldenaar niet binnen de gestelde termijn dan komt hij in toestand van verzuim.

Aanmaning (2e)

Is binnen 10 werkdagen geen betaling ontvangen en is de debiteur niet bereid tot een aanvaardbare afbetalingsregeling, dan ontvangt de debiteur een tweede en tevens laatste aangetekende aanmaning waarbij hij nogmaals wordt gesommeerd te betalen binnen 10 werkdagen, waarbij wordt aangegeven dat na 10 werkdagen over zal worden gegaan tot het dagvaarden van de debiteur bij de rechter.

Aannemingsovereenkomst

De overeenkomst waarbij de ene partij, de aannemer, zich ten opzichte van de andere partij verplicht om een werk van stoffelijke aard (bijvoorbeeld een bouwwerk) tot stand te brengen. Hij is verantwoordelijk voor het eindresultaat, maar kan het werk door anderen uit laten voeren. Omdat hij niet zelf de arbeid hoeft te verrichten is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst.

Aansprakelijkheid

In rechte vanwege iets kunnen worden aangesproken.

Aansprakelijkheid van de werkgever

Als de werknemer schade lijdt door een bedrijfsongeval, dan is de werkgever daarvoor in beginsel aansprakelijk. Dat wil zeggen, hij moet de schade vergoeden. Ook als de werknemer schade aan derden toebrengt, tijdens het verrichten van zijn arbeid, is de werkgever ten opzichte van de derde aansprakelijk voor de schade.

Aanvaarding

Door het accepteren van een aanbod komt een overeenkomst tot stand. Soms moet binnen een bepaalde tijd worden aanvaard(termijn).

Aanvang mediation

De mediation vangt aan als de partijen en de mediator de
mediationovereenkomst hebben ondertekend.

Aanzegging

Bekendmaking door middel van het uitreiken van een gerechtelijk schrijven, bijvoorbeeld een dagvaarding of een kennisgeving.

Absolute competentie of bevoegdheid

Bij het uitbrengen van een dagvaarding spelen in het algemeen twee vragen een rol. Ten eerste moet altijd worden vastgesteld welke ’soort’ rechter bevoegd is om een zaak te behandelen. In de meeste gevallen zal het dan gaan om vast te stellen of men bij de ’gewone’ rechter of bij de kantonrechter moet zijn. Dit is de vraag van de absolute competentie. Ten tweede moet men vaststellen in welk arrondissement de rechter dient te worden benaderd. Dit is de vraag van de relatieve competentie.

Absolute competentie of bevoegheid

Bij het uitbrengen van een dagvaarding spelen in het algemeen twee vragen een rol. Ten eerste moet altijd worden vastgesteld welke ’soort’ rechter bevoegd is om een zaak te behandelen. In de meeste gevallen zal het dan gaan om vast te stellen of men bij de ’gewone’ rechter of bij de kantonrechter moet zijn. Dit is de vraag van de absolute competentie. Ten tweede moet men vaststellen in welk arrondissement de rechter dient te worden benaderd. Dit is de vraag van de relatieve competentie.

Administratieve rechtspraak

Zie: Bestuursrecht

Adviesrecht

De ondernemingsraad heeft het recht om over een flink aantal bedrijfsorganisatorische of -economische beslissingen te adviseren. Als de ondernemer het advies niet vraagt, of een gegeven advies niet opvolgt, dan kan de ondernemingsraad in beroep bij de Ondernemingskamer, die het besluit van de ondernemer kan vernietigen.

Advocaat

Raadsman of raadsvrouw in juridische aangelegenheden. Een advocaat moet zijn ingeschreven bij de rechtbank en is ook lid van de Nederlandse Orde van Advocaten. Voor meer informatie: www.advocatenorde.nl

Advocaat-Generaal (A-G)

Advocaat-Generaal (A-G.) 1. Vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie bij een gerechtshof. Zijn taak komt overeen met die van de officier van justitie bij de rechtbank. 2. Bij de Hoge Raad: adviseur van de Hoge Raad. Deze advocaat-generaal werkt niet voor het Openbaar Ministerie.

Advocaat-mediator

Iemand die bevoegd is om zowel als advocaat en als mediator op te treden.

Afbetaling

De betaling in vooraf vastgestelde termijnen van op krediet gekochte goederen of diensten. Een speciale vorm van afbetaling is huurkoop, waarbij het eigendom pas overgaat na de laatste termijnbetaling.

Afhankelijke (bedrijfs) woning

De woning die bij bedrijfsruimte is verhuurd en die onder het huurregime van bedrijfsruimte valt.

Afspraken in mediationovereenkomst

In de mediationovereenkomst staan afspraken tussen de partijen en de mediator betreffende: omschrijving geschil, vertrouwelijkheid, inspanningsverplichting, vrijwilligheid van deelname

Afvloeiingsregelijk

Vergoeding die aan een werknemer kan worden betaald in geval van ontslag, om de gevolgen daarvan te verzachten. In de wet staat niet hoe hoog de schadevergoeding moet zijn, dat hangt van de aard van het geschil af. Vaak maakt een afvloeiingsregeling deel uit van een sociaal plan.

Agentuur overeenkomst

Overeenkomst tussen een opdrachtgever en een handelsagent. De opdrachtgever draagt de handelsagent op om tegen betaling te bemiddelen bij overeenkomsten en eventueel overeenkomsten te sluiten op naam en voor rekening van deze opdrachtgever

Akte

Onder een akte wordt verstaan een processtuk dat een korte mededeling, zoals een enkele erkenning of ontkenning, een bewijsaanbod, de aankondiging van een productie of een reactie daarop bevat.

Algehele gemeenschap van goederen

Dit is een samenlevingsvorm waarin alle bezittingen, inkomsten en schulden gemeenschappelijk bezit zijn van beide partners.

Algemeen verbindend verklaren van CAO’s

Op verzoek van de bij een CAO betrokken partijen, werkgeversorganisatie en vakbond, kan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid er toe overgaan de CAO algemeen verbindend te verklaren. Dat betekent dat de arbeidsvoorwaarden zoals de lonen, aanvulling op uitkeringen en dergelijke van de CAO ook gaan gelden in de bedrijven waarvan de werkgever geen lid is van de werkgeversorganisatie. Daarvan mag niet worden afgeweken.

Algemene kinderbijslagwet

De Algemene Kinderbijslagwet kort je af als AKW. Deze wet bepaalt onder ander dat de kinderbijslag afhangt van de leeftijd van het kind, de gezinsgrootte en de mate waarin in de kosten wordt voorzien.

Algemene voorwaarden

Ook wel standaardvoorwaarden genoemd. Dit zijn uniforme bedingen die de gebruiker als bijlage bij soortgelijke huurovereenkomsten betrekt. Deze voorwaarden zijn voor de desbetreffende categorie dan veelal identiek. De standaardvoorwaarden voor woningen en bedrijfruimten verschillen wel van elkaar. Algemene voorwaarden kunnen worden vernietigd als zij als onredelijk bezwarend worden aangeduid. Een consument of een klein bedrijf (kleiner dan 50 mensen) kan zich op de onredelijkheid van de voorwaarden beroepen.

Alimentatie

Alimentatie is een bijdrage in de kosten van levensonderhoud van je ex-partner. De alimentatie kan via de rechter vastgesteld zijn. Echter dit kan ook tussen beide partners onderling zijn afgesproken.

Twee soorten Alimentatie:

Alimentatiegerechtigde

De partner of het kind dat recht heeft op alimentatie

Alimentatieherziening

Als de financiële omstandigheden wijzigen kan er bij de rechtbank
herziening van de alimentatieverplichting gevraagd worden. Deze aanvraag kan door beide partijen via aan advocaat worden ingediend.

Alimentatieplichtige

Degene die (door de rechter) verplicht is om alimentatie aan de
andere partner of een kind te betalen.

All in Huurprijzen

Indien partijen één huurprijs zijn overeengekomen, waaruit het onderscheid tussen huurprijs en servicekosten niet is af te leiden.

Anciënniteit

Hiermee wordt bedoeld dat de duur van het dienstverband bepalend is voor bepaalde rechten. Bijvoorbeeld, hoe langer in dienst, hoe meer vakantiedagen. Met betrekking tot het ontslagrecht vinden we het anciënniteitbeginsel terug in de last in/first out-regel die de Regionaal Directeur toepast bij de beantwoording van de vraag of hij een ontslagvergunning zal toekennen.

Appèl

Hoger beroep; de mogelijkheid om, als men het niet eens is met een rechterlijke uitspraak, een nieuwe uitspraak van een hogere rechter te vragen. Als een zaak bij de rechtbank heeft gediend en hoger beroep wordt ingesteld, dan wordt de zaak behandeld door het gerechtshof. In beroep gaan bij de Hoge Raad heet ’cassatie’.

Appèllant

Degene die in hoger beroep gaat.

Arbeidscontract

Mondeling of schriftelijk contract tussen een of meer werkgevers en werknemers.

Arbeidsongeschiktheid

Het ‘op medische gronden naar objectieve maatstaven gemeten niet kunnen of mogen verrichten van de in aanmerking komende arbeid’. De in aanmerking komende arbeid zal vaak ‘passende arbeid’ zijn. Als de werknemer in de eerste 52 weken van arbeidsgeschiktheid (een gedeelte van) zijn loon ontvangt, is dat zijn eigen arbeid of arbeid die wordt verricht in de onderneming en die voor de werknemer passend is. Wanneer de werknemer WAO-gerechtigd is, dan is passende arbeid elke arbeid die hij, in aanmerking nemend zijn opleiding, ervaring en geschiktheid, nog kan verrichten.

Arbeidsovereenkomst

De overeenkomst, of afspraak, tussen twee partijen, waarbij de ene partij, de werknemer zich verbindt om arbeid te verrichten en de andere partij, de werkgever, zich verbindt om loon te betalen. Een arbeidsovereenkomst komt tot stand op het moment dat een aanbod van de ene partij door de ander is aanvaard. Dat wil zeggen dat deze niet pas ontstaat op het moment dat een en ander op papier is gezet of is ondertekend.

Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd

Het einde van deze arbeidsovereenkomst is ‘objectief bepaalbaar’. Dat wil zeggen dat het einde onafhankelijk van de wil van een van de partijen tot stand komt. Dat kan bijvoorbeeld zijn het tijdsverloop; niemand kan beïnvloeden hoe lang een maand of jaar duurt. Maar het kan ook gaan om bijvoorbeeld vervanging bij ziekte, op de duur daarvan heeft de werkgever in beginsel ook geen invloed.

Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd

Het moment waarop deze arbeidsovereenkomst eindigt staat van tevoren, bij het sluiten van de overeenkomst niet vast. Hij moet worden beëindigd door opzegging of ontbinding.

Arbeidsvoorwaarden

De in acht te nemen voorwaarden bij overeenkomsten. Deze juridisch afdwingbare afspraken over bijvoorbeeld loon, werktijden, vakantie en tal van andere zaken zijn te vinden in de individuele en de collectieve arbeidsovereenkomsten of in een arbeidsvoorwaardenregeling.

Arbitrage

Vorm van geschilbeslechting waarbij niet de rechter, maar een of meer door de partijen zelf aangewezen scheidsrechters (arbiters) een uitspraak doen.

Arbo-dienst

De werkgever is verplicht gebruik te maken van een door de overheid gecertificeerde Arbo-dienst voor ziekteverzuimbeleid, zowel handhaving als controle. Het besluit om een bepaalde Arbo-dienst in te huren behoeft instemming van de ondernemingsraad.

Arbo-wet

In de Arbeidsomstandighedenwet is geregeld welke verplichtingen de werkgever heeft met betrekking tot arbeidsomstandigheden, veiligheid, gezondheid en welzijn van de (soms verschillende categorieën) werknemers.

Arrest

Uitspraak van een gerechtshof of de Hoge Raad.

Arrondisement

Rechtsgebied. Nederland is verdeeld in negentien arrondissementen, met elk een rechtbank en een arrondissementsparket. Zie ook: Ressort

Arrondissement

Rechtsgebied. Nederland is verdeeld in negentien arrondissementen, met elk een rechtbank en een arrondissementsparket. Zie ook: Ressort.

Balie

Aanduiding voor de gehele advocatuur.

Beding

Een bijkomende voorwaarde bij een overeenkomst. Ook wel aangeduid met “ clausule”

Beëindiging van de arbeidsovereenkomst

De arbeidsovereenkomst kan op vijf manieren eindigen:

  • door wederzijdse instemming van partijen;
  • door een eenzijdige (rechts)handeling die we opzeggen noemen;
  • door ontbinding door de rechter;
  • van rechtswege;
  • door de dood van de werknemer.

Belanghebbende

Iemand die betrokken is bij een besluit of geschil en daar (rechtstreeks) belang bij heeft.

Bemiddeling

Een alternatieve manier om tot een oplossing van geschillen te komen. Een onafhankelijke deskundige bemiddelaar verleent hulp om partijen tot elkaar te brengen.

Bemiddelingsovereenkomst

Opdracht waarbij de opdrachtnemer zich tegen betaling verbindt om als tussenpersoon op te treden bij het tot stand brengen van overeenkomst(en) tussen zijn opdrachtgever en derden.

Beroep

Mogelijkheid tot het vragen van een voorziening (heroverweging) tegen een uitspraak van een rechterlijke instantie of bestuursorgaan bij een hogere instantie. Hoger beroep tegen een uitspraak van de rechtbank heet appel.

Beroepschauffeur

Chauffeur die beroepsmatig werkzaam is in het vrachtvervoer of in het personenvervoer. Sinds september 2009 gelden andere regels voor de vakbekwaamheid. Nieuwe chauffeurs moeten de basiskwalificatie vakbekwaamheid behalen. Zij krijgen in plaats van het papieren chauffeursdiploma een zogenoemde code vakbekwaamheid op het rijbewijs. Beroepschauffeurs zijn gebonden aan diverse wettelijke bepalingen zoals bijvoorbeeld de regelgeving over rijtijden en rusttijden. Overtreding kan een economisch delict opleveren.

Beschikking

De benoeming van de gezagsouder geschiedt in principe bij de echtscheidingsbeschikking in de nevenbeschikkingen. In de praktijk gebeurt het meestal bij een latere uitspraak. De ouders worden door de rechtbank opgeroepen voor een speciale zitting om over voogdij, alimentatie en omgangsregeling afspraken te maken. De rechter stelt vragen en beslist over het gezag. Hij kan de beslissing aanhouden, bijvoorbeeld in afwachting van een rapport van de Raad voor de Kinderbescherming. In de tussentijd gelden voor deze onderwerpen voorlopige voorzieningen.

Beschikkingsonbevoegd

Niet bevoegd zijn om te beschikken over een of meer specifieke goederen.

Beslag

Voorlopige maatregel waarbij de overheid (meestal een rechter) bepaalde zaken aan iemands vrije beschikking onttrekt of onder zich neemt. Je hebt conservatoir beslag en executoriaal beslag.

Bestuursorganen

Organen die belast zijn met overheidstaken, zoals het College van Burgemeester en Wethouders of een bedrijfsvereniging.

Bestuursrechtspraak

Rechtspraak die zich bezighoudt met geschillen over besluiten van een overheidsorgaan. De geschillen kunnen zich zowel tussen burgers en bestuursorganen als tussen bestuursorganen onderling afspelen. Bestuursrecht is de moderne benaming voor wat vroeger administratief recht heette.

Betalinsregeling

Een afspraak tussen schuldeiser en schuldenaar om de betaling op een bepaalde manier te laten verlopen.

Betekening

Uitreiking van gerechtelijke stukken, zoals een dagvaarding, een oproeping of een vonnis, aan een verdachte of een getuige.

Bewaring

Zie: Inbewaringstelling

Bewijslast

De verplichting tot het leveren van bewijs in een proces.

Bewijsmiddelen

Middelen die de procureur des Konings heeft om de rechter ervan te overtuigen dat een verdachte schuldig is. Bijvoorbeeld verklaringen van de verdachte (een bekentenis), getuigen, deskundigen en politiemensen.

BJB

Elke balie heeft een Bureau voor Juridische Bijstand (BJB). Vroeger noemde men dit het pro deo bureau. Bij dit BJB kan de burger die slechts een beperkt inkomen heeft, terecht voor de aanstelling van een advocaat voor zijn probleem.

Bodemprocedure

Term die gebruikt wordt om de normale procedure bij de rechtbank af te zetten tegen het kort geding.

Boedel, echtscheiding

Bij (echt)scheiding behoren de partners afspraken te maken over de
boedelverdeling: wie krijgt wat. Deze afspraken rondom de verdeling dienen in het convenant opgenomen te worden.

Buitengerechtelijke incassokosten

Kosten die buiten de actie van incassohandelingen vallen, bijvoorbeeld administratiekosten.

Buitengerechtelijke kosten

Kosten die gemaakt worden in de fase voorafgaand aan het proces. De rechter bepaalt of deze kosten ook moeten worden vergoed door de partij die in het ongelijk is gesteld.

Buitenlandse werknemers

Volgens de Wet arbeid vreemdelingen moet een werkgever die een vreemdeling aanneemt in het bezit zijn van een tewerkstellingsvergunning. Heeft hij die niet, dan kan hij strafrechtelijk worden vervolgd. De vergunning moet door werkgever en werknemer gezamenlijk worden aangevraagd bij het arbeidsbureau (RBA).

Bureau Rechtshulp

Het Bureau Rechtshulp verleent rechtsbijstand aan burgers met lage en midden-inkomens.

Burgerlijke rechtshulp

Zie: Civiele rechtspraak

Carjacking

Een carjacking is een misdaad, waarbij een auto gestolen wordt op het moment dat er nog iemand in zit. Gewoonlijk is de carjacker gewapend, en wordt de bestuurder onder dreiging van een wapen verplicht uit de wagen te stappen.

Cassatie, in cassatie gaan

In beroep gaan bij de Hoge Raad tegen een beslissing van een lagere rechter. (Zie ook: In cassatie bij de Hoge Raad)

Casseren

Het vernietigen van een uitspraak van een lagere rechter door de Hoge Raad.

Causaal verband

Het verband tussen oorzaak en gevolg.

Centrale ondernemingsraad

In grote bedrijven, die uit meerdere ondernemingen bestaan, kan naast de afzonderlijke ondernemingsraden een centrale ondernemingsraad worden ingesteld. Deze is samengesteld uit leden van de ondernemingsraden van de verschillende ondernemingen van het bedrijf. De instelling van een COR is verplicht indien de meerderheid van de betrokken ondernemingsraden dit wenst.

Centrale Raad van Beroep

(CRvB) Beroepsinstantie beslist in geschillen over sociale verzekeringswetten en ambtenarenzaken, nadat men in beroep is gegaan tegen een uitspraak van de bestuursrechter van de rechtbank. Voor meer informatie: Centrale Raad van Beroep

Centrum voor Werk en Inkomen (CWI)

CWI is het eerste trefpunt voor werkzoekenden en werkgevers. Werkgevers moeten bij CWI terecht voor ontslagaanvraag. Werkzoekenden moeten bij CWI terecht voor het aanvragen van een WW- of bijstandsuitkering. Centrum voor Werk en Inkomen is een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) en werkt in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. CWI wordt centraal bestuurd, maar heeft circa 1[count type = "office"] vestigingen, verspreid over heel Nederland.

Civiele rechtspraak

Rechtspraak die zich bezighoudt met geschillen tussen burgers onderling, tussen bedrijven onderling of tussen burgers en bedrijven. Wordt soms ook burgerlijke rechtspraak genoemd.

Co-ouderschap

Als de ouders allebei voor de kinderen willen blijven zorgen, kunnen ze de rechtbank vragen uit te spreken dat de ouderlijke macht na de echtscheiding wordt voortgezet. Dit wordt ook wel co-ouderschap genoemd. Steeds meer ouders maken van deze uitzondering gebruik. Vorig jaar vroeg 27 procent van de scheidende echtparen handhaving van het gezag aan. Hiervoor moet wel aan een drietal voorwaarden zijn voldaan: 1 er is een gemeenschappelijk verzoek van de ouders; 2 er moet een goede verstandhouding tussen de ouders zijn; 3 het moet in het belang van het kind zijn.

Collectief ontslag

Als een werkgever in een periode van drie maanden 20 of meer werknemers wil ontslaan, dan moet hij op grond van de Wet melding collectief ontslag dit aan de RDA en de vakbonden melden. Voor een zodanig ontslag gelden regels die afwijken van de regels bij individuele ontslagen.

Collectieve arbeidsovereenkomst

Een CAO is een overeenkomst tussen werkgever(s) en vakbonden, waarin voor een of meerdere groepen werkgevers is vastgelegd, onder welke voorwaarden arbeid wordt verricht. Als zowel de werkgever als de werknemer gebonden zijn aan de CAO (doordat ze lid zijn van de werkgeversorganisatie en vakbond, de CAO algemeen verbindend is verklaard of doordat de CAO in de individuele arbeidsovereenkomst van toepassing is verklaard) dan gelden de CAO-afspraken alsof de partijen ze zelf zijn overeengekomen.

College van Beroep voor het bedrijfsleven

Een bestuursrechtelijk college dat oordeelt over geschillen op het terrein van het sociaal-economisch bestuursrecht. Daarnaast is het College hoger beroepsinstantie voor uitspraken betreffende een bepaald aantal wetten, zoals bijvoorbeeld de Mededingingswet en de Telecommunicatiewet. Voor meer informatie: College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Commissie Gelijke Behandeling

De taak van de commissie is het, op verzoek of uit eigen beweging, doen van onderzoek naar en het uitspreken van oordelen over vermeende overtreding van de gelijke-behandeling-wetgeving (man/vrouw, ras, godsdienst, seksuele geaardheid). De uitspraak heeft geen rechtsgevolg, wel staat de klager sterker als hij een oordeel van de commissie aan de rechter voorlegt.

Comparitie van partijen

Het op rechterlijk bevel persoonlijk verschijnen van partijen voor de rechter, meestal om tot een schikking te komen of nadere uitleg te geven.

Competentie

Geeft aan welke rechter bevoegd is voor welke soort zaak. Zie ook: Absolute competentie.

Computercriminaliteit

Onder computercriminaliteit verstaat men die vormen van criminaliteit die betrekking hebben op computersystemen.

Computerfraude

De verzamelnaam computerfraude wordt gebruikt voor alle vormen van fraude waarbij het gebruik van een computersysteem een belangrijke voorwaarde is voor het slagen ervan.

Conclusie van antwoord

Het eerste verweer van de gedaagde tegen hetgeen de eiser stelt in een civiel proces.

Conclusie van repliek

Datgene wat de eiser aanvoert ter weerlegging van hetgeen de gedaagde in de conclusie van antwoord heeft gesteld.

Concurrentiebeding

Beding in een individuele arbeidsovereenkomst, waarbij de werknemer wordt beperkt in zijn bevoegdheid om na het einde van de betreffende arbeidsovereenkomst op bepaalde wijze werkzaam te zijn. Vaak is aan het overtreden van een beding een (forse) boete verbonden.

Consensus

Het komen tot een consensus is het komen tot overeenstemming tussen de partijen. Dit wil niet zeggen dat alle partijen volledig akkoord gaan met de oplossingen voor de geschilpunten maar men kan zich vinden in het compromis dat tot stand is gekomen door middel van mediation.

Conservatoir beslag

Het voorafgaande aan een procedure met toestemming van de rechter vastzetten van goederen of geld/banksaldi, zodat de schuldenaar die niet weg kan sluizen om aan betaling te ontkomen.

Consument

Natuurlijk persoon die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.

Consumentenkoop

De koop met betrekking tot een roerende zaak, die wordt gesloten door een verkoper die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, en een koper, natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.

Contra-expertise

Tegenonderzoek door een deskundige.

Contract

Een schriftelijke overeenkomst.

Contractsvrijheid

De vrijheid dat men vrij is de overeenkomsten te sluiten die men wil en de - inhoud hiervan zelf te bepalen.

Contractuele aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid die voortvloeit uit een gesloten overeenkomst.

Contradictoir

Zaak op tegenspraak. Dit betekent dat de gedaagde (in het civiele recht) of de verdachte/raadsman van verdachte (in het strafrecht) in de procedure is verschenen en zijn kijk op de zaak heeft kunnen geven.

Convenant

Document waarin de afspraken zijn vastgelegd betreffende een echtscheiding zoals dat aan de rechter ter goedkeuring dient te worden voorgelegd.

Coöptatierecht

Het recht van de achterblijvende huurders om een nieuwe huurder te kiezen.

Het recht van de achterblijvende huurders om een nieuwe huurder te kiezen.

Criminalisering

Strafbaar stelling van een bepaald gedrag.

Cumulatie

In burgerlijk procesrecht: samenvoeging van meerdere rechtsvorderingen.

Cumulatieve telastelegging

Dagvaarding waarin aan de verdachte meerdere feiten worden verweten.

Curator

1. Persoon die door de rechtbank wordt aangewezen om op te treden namens iemand die handelingsonbekwaam is (onder curatele is gesteld).
2. In faillissementen is de curator degene die het vermogen van degene die failliet is gegaan te gelde maakt en verdeelt over de schuldeisers.

Cybercrime

Onder cybercrime verstaan we criminele activiteiten waarbij gebruik wordt gemaakt van ICT. De criminele activiteiten kunnen gericht zijn tegen personen, eigendommen en organisaties of tegen elektronische communicatienetwerken en informatiesystemen.

Dagvaarding

Een dagvaarding is een officiële brief van de Officier van Justitie (OvJ) waarin u als verdachte wordt opgeroepen om bij een rechtbankzitting aanwezig te zijn. Op de voorkant van de brief kunt u lezen van welke overtreding of misdrijf de Officier van Justitie u verdenkt. Ook staat op de voorkant waar en wanneer de zitting zal plaatsvinden.

Iedereen heeft het recht zich tijdens het strafproces te laten bijstaan door een advocaat. In de meeste gevallen is het raadzaam om een advocaat in te schakelen bij uw verdediging, zeker wanneer de strafbare feiten zoals in de tenlastelegging vermeld een misdrijf inhouden.

Derdenrekening

De advocaat moet een afzonderlijke rekening gebruiken om voor cliënten of derden financiële verrichtingen te doen.

Derdenverzet

Bijzonder rechtsmiddel dat iemand kan aanwenden wanneer hij meent benadeeld te zijn door een vonnis dat tussen andere partijen is uitgesproken.

Descente

Een bezichtiging door de rechter op de plaats van het delict, de plek waar de oorzaak van het geschil zichtbaar is of waar het geschil zich afspeelt ( plaatsopneming ).

Detentie

Vrijheidsbeneming als straf of als preventieve maatregel.

Dienstwoning

De werknemer heeft de aan de werkgever toebehorende woning nodig ten behoeve van de uitoefening van zijn functie. Het recht op bewoning eindigt bij beëindiging van de dienstbetrekking. Het gebruik van de dienstwoning staat veelal als eis aan de functie in de arbeidsovereenkomst vermeld. De bewoner heeft geen recht op huurbescherming.

Dingtalen

Het mondeling bepleiten van de zaak door partijen in een civiel proces.

Directeur/bestuurder

Hoogste positie binnen de onderneming. Deze leidinggevende kan best zelf ook werknemer van de onderneming zijn. In de Wet op de ondernemingsraden is de bestuurder verantwoordelijk voor de verplichtingen van de onderneming die uit die wet voortkomen.

Discretionaire bevoegdheid

De vrije beslissingsruimte van de rechter.

Discriminatie

Discriminatie is het ongelijk behandelen en achterstellen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen. Te denken valt aan afkomst, sekse, huidskleur, seksuele voorkeur, leeftijd, religie, handicap of chronische ziekte.

DNA onderzoek

Onderzoek waarbij bloed of speeksel van de verdachte vergeleken wordt met gevonden sporen. De afname van DNA-stalen kan gebeuren met toestemming van de verdachte (op last van de procureur des Konings) of zonder (op last van de onderzoeksrechter).

Dringend eigen gebruik

De verhuurder meent de woning zelf nodig te hebben. In een dergelijke procedure moet de verhuurder zijn dringende noodzaak aantonen, de belangenafweging moet naar de verhuurder doorslaan en er moet passende vervangende woonruimte voor de verhuurder aanwezig zijn. Aan alle drie de eisen moet worden voldaan om met succes beroep op deze opzeggingsgrond te kunnen doen.

Dringende reden

Categorie redenen die kan leiden tot een terecht gegeven ontslag op staande voet. dat wil zeggen een ontslag waarbij de arbeidsovereenkomst direct mag eindigen, zonder inachtneming van opzegtermijnen of -verboden. Voorbeelden ervan zijn: diefstal, mishandeling en dergelijke. 

Dupliek

Het antwoord van de gedaagde op de conclusie van repliek door de eiser (civiele zaken)

Dwaling

Een overeenkomst die tot stand is gekomen onder invloed van dwaling en bij een juiste voorstelling van zaken niet zou zijn gesloten. De benadeelde wil van de overeenkomst af.

Dwangmiddelen

Middelen die bij een strafrechtelijk onderzoek door de gerechtelijke overheid (procureur des Konings, onderzoeksrechter of onderzoeksgerechten) kunnen worden gebruikt tegen de wil van de verdachte en waarbij in mindere of meerdere mate inbreuk wordt gemaakt op de privacy of de persoonlijke integriteit.

Dwangsom

Bedrag dat iemand moet betalen als hij niet voldoet aan een verplichting die hem door de rechter is opgelegd.

Dwingend recht

Rechtsregels zijn dwingend als elke afspraak die ervan afwijkt nietig is. Soms staat in het Burgerlijk Wetboek dat van een bepaling mag worden afgeweken bij CAO. Dat noemen wij driekwart dwingend recht. Ook komt het voor dat van een bepaalde regel bij individuele overeenkomst mag worden afgeweken. Dat noemen we semi-dwingend recht.

Echtscheidingsakte

Een echtscheidingsakte is het schriftelijke bewijs van de ontbinding van een huwelijk door echtscheiding. Tegenwoordig wordt er geen daadwerkelijke akte meer opgemaakt, maar wordt er een blad toegevoegd aan de huwelijksakte. Dit blad wordt ook wel een 'latere vermelding' genoemd.

Eed van belofte

Plechtige verklaring van een getuige op de zitting dat hij de waarheid zal spreken. Hij is dit verplicht. Als hij opzettelijk een valse verklaring aflegt, maakt hij zich schuldig aan meineed.

Een exclusiviteit (clausule)

Een beding. Een bijkomende voorwaarde bij een beding.

Eergerelateerd geweld

Eergerelateerd geweld omvat elke vorm van geestelijk of lichamelijk geweld in reactie op een (dreiging van) schending van de eer van een man of een vrouw en daarmee van zijn of haar familie waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken.

Eerste en enige instantie

Procedure zonder de mogelijkheid om in beroep te gaan.

Eerste instantie

(eerste aanleg) - Gerecht waar iemand begint met een procedure. Meestal is dat de rechtbank.

Eerwraak

Eerwraak is een gewoonterechtelijk fenomeen waarbij een familie of stam de verloren gegane zedelijke eer meent te kunnen herstellen door het plegen van een moord op de veroorzaker van het eerverlies of degene die schuldig bevonden aan het eerverlies. Deze persoon kan een man of een vrouw zijn.

Eigendomsvoorbehoud

Wanneer iemand (roerende) goederen verkoopt blijft hij eigenaar van het goed ook al is het goed al geleverd totdat de koopsom is betaald.

Eigenrichting

Eigenrichting is het eigenhandig vereffenen van een al dan niet vermeend geschil in het civiele recht en in strafrechtelijke kwesties bestraffen of mores leren van (vermeende) daders van misdrijven zonder dat hier een (straf)rechtelijke procedure aan te pas komt

Eindafrekening

Een overzicht aan definitieve servicekosten dat de huurder uiterlijk zes maanden na het daar voorafgaande boekjaar aan de huurder toe moet sturen. Doet de verhuurder dit niet of te laat, dan loopt hij kans dat het vorderingsrecht is verwerkt.

Eiser

Degene die een (civiele) procedure begint, in tegenstelling tot de gedaagde.

Ex nunc

Vanaf nu. Beoordeling ex nunc is een beoordeling vanuit de huidige situatie niet naar de situatie ten tijde van de gebeurtenis.

Ex tunc

Vanaf toen. Beoordeling ex tunc is een beoordeling naar de situatie van toen de gebeurtenis plaats vond.

Excecutie van een vonnis

Tenuitvoerlegging van een arrest, vonnis of beschikking, eventueel met behulp van een deurwaarder.

Executie van een vonnis

Tenuitvoerlegging van een arrest, vonnis of beschikking, eventueel met behulp van een deurwaarder.

Executoriaal beslag

Handeling van de deurwaarder om bepaalde voorwerpen of gelden aan de macht van de verliezende partij te onttrekken zodat daarmee degene die door de rechter in het gelijk is gesteld zijn voorwerpen terug krijgt of zijn schuld betaald krijgt.

Executoriale titel

Vorm waarin een afschrift van een rechterlijk vonnis is opgemaakt, zodat de gerechtsdeurwaarder het vonnis ten uitvoer kan leggen. Een vonnis in executoriale vorm begint altijd met de woorden "In naam der koningin".

Exploot

(of exploit) - Verzamelnaam voor officiële stukken die uitsluitend door een gerechtsdeurwaarder kunnen worden uitgebracht, bijvoorbeeld een dagvaarding.

Exploot, Exploit

Verzamelnaam voor officiële stukken die uitsluitend door een gerechtsdeurwaarder kunnen worden uitgebracht, bijvoorbeeld een dagvaarding.

Fatale termijn

Uiterste termijn waarbinnen een feitelijke handeling of een rechtshandeling dient plaats te vinden, zoals bijvoorbeeld betalen. U bent in verzuim, zonder ingebrekestelling, als de fatale termijn is verstreken.

Flitsscheiding

De Flitsscheiding hield in dat een huwelijk kon worden omgezet in een geregistreerd partnerschap. Dit was de snelste manier om te scheiden voor echtparen die beide van mening waren niet meer verder te willen met het huwelijk en het verder ook eens waren over de verdeling van goederen en de zorg en alimentatie voor kinderen. Sinds 1 Maart 2009 is een flitsscheiding niet meer mogelijk. Een geregistreerd partnerschap kan alleen nog via de ambtenaar van de burgerlijke stand ontbonden worden als het stel geen kinderen heeft.

Formeel recht

Regels die aangeven op welke wijze een proces moet worden gevoerd.

Forum

Gerecht, rechterlijk college.

Fourneren

Het overleggen van de procesdossiers aan de rechter met het doel om een vonnis te krijgen.

Fusie van onderneming

Van een fusie is sprake als twee of meer ondernemingen worden samengevoegd tot één onderneming. In het geval een kleinere onderneming wordt overgenomen door een grote onderneming, dan is er sprake van overgang van onderneming. In dat geval moet de overnemende onderneming, de arbeidsvoorwaarden toepassen die voorheen ook voor de werknemers golden, tenzij het een verbetering betreft.

Gedaagde

In civiel recht: degene tegen wie een eis of vordering wordt gericht. Tegenpartij van de eiser.

Geheimhouding mediationovereenkomst

Alles wat besproken wordt blijft voor derden geheim. Dit wordt vastgelegd in de mediationovereenkomst.

Geheimhoudingsovereenkomst

Schriftelijke afspraak tussen partijen dat bepaalde zaken geheim dienen te blijven. Op overtreding daarvan staat een boete.

Gelaedeerde

Iemand die nadeel heeft ondervonden door een onrechtmatige daad.

Gemachtigde

Iemand die als vertegenwoordiger namens een partij optreedt in de procedure.

Gemene strafrecht

Professionele organisatie bestaande uit alle advocaten van eenzelfde gerechtelijk arrondissement.

Geopposeerde

Tegenpartij in een civiele procedure. Zie ook: Verzet

Gerecht

Rechtsprekende instantie. Bijvoorbeeld: rechtbank, gerechtshof, Hoge Raad.

Gerechtsauditeur

Opleidingsfunctie voor juristen die rechter willen worden of (bij Hoge Raad en Gerechtshoven) ondersteunende functie.

Gerechtshof

Gerecht dat zaken in hoger beroep behandelt. Nederland kent vijf gerechtshoven.

Gerechtssecretaris

1. Opleidingsfunctie voor juristen die rechter willen worden.
2. Ondersteunende functie bij Hoge Raad en Centrale Raad van Beroep.

Geregistreerd partnerschap

Een geregistreerd partnerschap heeft voor eigendom en schuld hetzelfde gevolg als het huwelijk. Als er niets geregeld wordt, zullen zowel schulden als bezit aan beide partners toebehoren. Indien er bepaalde afspraken zijn gemaakt tussen de partners dan kunnen deze door de notaris vastgelegd worden in de partnerschapsvoorwaarden. 

Gerekestreerde

Wederpartij van de verzoeker in een verzoekschriftprocedure.

Getuige à charge

Getuige in een strafproces die wordt opgeroepen door de officier van justitie. Deze legt in de regel een belastende verklaring af voor de verdachte.

Getuige à décharge

Getuige in een strafproces die is opgeroepen door de verdachte of zijn advocaat om ontlastende verklaringen afleggen.

Gevangenhouding

Indien de officier van justitie van mening is dat de verdachte langer vastgehouden moet worden, dan zal hij de rechter-commissaris vragen om een bevel tot bewaring af te geven. Als dat verzoek toegewezen wordt, dan begint de voorlopige hechtenis. Gevangenhouding duurt maximaal 90 dagen in drie gelijke termijnen.

Gevolgschade

Schade door een gebrekkig product toegebracht aan een mens of andere zaak.

Gezag

Wanneer ouders getrouwd zijn, hebben zij samen het gezag over hun minderjarige kinderen. Dit wordt de ouderlijke macht genoemd. Na een scheiding krijgt een van de ouders het gezag over de kinderen. Het belang van het kind is doorslaggevend voor de vraag wie van de ouders dat is. De andere ouder heeft sinds 1990 het wettelijke recht op omgang met het kind.

Gouden handdruk

Ontslagvergoeding, de afkoopsom bij ontlag. Een bedrag dat als afvloeiingsregeling wordt betaald aan, meestal hooggeplaatste, leidinggevende werknemers, bij beeindiging van de arbeidsovereenkomst.

Grief

Bezwaar dat in (hoger) beroep wordt aangevoerd.

Griffier

Persoon die een verslag maakt van de zitting en de rechter ondersteunt bij het schrijven van een vonnis.

Griffierecht

Bedrag dat aan een gerecht moet worden betaald wanneer men een civiele of bestuursrechtszaak start. Zie ook: de kosten van een procedure.

Grondwet

In de Grondwet is de parlementaire democratie verankerd. De Grondwet regelt de bevoegdheden van het parlement, de ministers en de Koningin. Daarin staat ook hoe gemeenten en provincies moeten functioneren, hoe wetten worden gemaakt en hoe de rechtspraak in zijn werk gaat. Maar belangrijk is ook dat de grondrechten en plichten van alle Nederlanders in de Grondwet staan opgenomen.

Grosse

Een gewaarmerkt afschrift van een vonnis dat voor de partijen bestemd is.

Hacking

Onder computercriminaliteit verstaat men die vormen van criminaliteit die betrekking hebben op computersystemen.

Handelingsonbekwaam

Het missen van de bevoegdheid om zelfstandig rechtshandelingen te verrichten.

Handelsnaamrecht

Het handelsnaamrecht (handelsnaamwet) biedt bescherming aan het voeren van een handelsnaam van een onderneming in een bepaald gebied of gedeelte van een gebied voor een bepaalde categorie van diensten of waren. Een handelsnaam wordt geregistreerd in het handelsregister bij de Kamer van Koophandel in uw regio. De handelsnaam mag niet misleidend zijn omtrent het eigendom of de rechtsvorm van de onderneming. Tevens is een vereiste dat de handelsnaam zich enigszins moet onderscheiden om voor bescherming in aanmerking te kunnen komen. Een bakkerij die als handelsnaam Bakker voert kan niet als zodanig beschermd worden. Het handelsnaamrecht biedt geen bescherming aan logo’s en/of tekens. Het handelsnaamrecht verkrijgt u door het handeldrijven zelf, niet door een inschrijving bij de Kamer van koophandel.

Heling

Heling is het afnemen, verkopen of verhandelen van hetgeen iemand anders gestolen heeft.

Herstel van de arbeidsovereenkomst

Als een arbeidsovereenkomst is beëindigd zonder dat de opzegtermijnen in acht zijn genomen, of door middel van een kennelijk onredelijke opzegging, dan kan de werknemer ook herstel van de arbeidsovereenkomst vorderen voor de rechter. Als de werkgever daar niet mee akkoord gaat, dan bepaalt de rechter een afkoopsom.

Herziening in Strafzaken

Buitengewoon rechtsmiddel waarbij de veroordeelde, zijn familieleden of de minister van Justitie het Hof van Cassatie verzoekt een gerechtelijke dwaling recht te zetten op basis van feiten van na de veroordeling of die tijdens het proces niet konden achterhaald worden.

Hof / hoven

Zie: Gerechtshof.

Hoge Raad

Hoogste rechtscollege in Nederland. De Hoge Raad stelt niet meer zelf de feiten vast, maar bekijkt of het gerechtshof bij zijn beslissing het recht goed heeft toegepast. Voor meer informatie: De Hoge Raad der Nederlanden.

Hoger beroep

Vragen van een voorziening/oordeel bij een hogere rechter. De zaak wordt opnieuw bekeken en beoordeeld.

Huis van bewaring

In een huis van bewaring bevinden zich verdachten die in afwachting van hun proces vast blijven zitten en veroordeelden die een relatief korte vrijheidsstraf opgelegd hebben gekregen.

Huisvredebreuk

Tegen de wil van een bewoner wordt een woning binnengedrongen en daarmee het huisrecht geschonden. Een verhuurder mag niet onaangekondigd en zonder toestemming van de huurder het gehuurde betreden.

Hulpofficier van justitie

Een hulpofficier van justitie is een opsporingsambtenaar met enkele bijzondere strafrechtelijke bevoegdheden. Hij is echter geen lid van het Openbaar Ministerie.

Huurbeding

Een regeling in de hypotheekakte die de verhuurder/eigenaar verbiedt/het recht geeft om de onroerende zaak te verhuren.

Huurovereenkomst voor bepaalde tijd

In de huurovereenkomst is een ontruimingsdatum van het gehuurde overeengekomen.

Huurovereenkomst voor onbepaalde tijd

Partijen hebben een aanvangsdatum van de huurperiode (bijvoorbeeld 1 januari 2005) afgesproken, maar geen einddatum bepaald.

Huurprijs, wettelijk vastgesteld

De wetgever heeft de mogelijkheid om in te grijpen in de door partijen overeengekomen huurprijs (bijvoorbeeld aanpassing van de aanvangshuurprijs binnen zes maanden na totstandkoming van de huurovereenkomst.

Huwelijkse voorwaarden

Deze voorwaarden dient bij notariële akte te worden opgemaakt. Dit is een overeenkomst tussen (aanstaande) echtgenoten waarbij zij, met
terzijdestelling van de daarvoor geldende wettelijke bepalingen, de vermogensrechtelijke gevolgen van hun huwelijk regelen zodanig dat het vermogen bij ontbinding van het huwelijk niet aan de andere partij toekomt.

Huwelijksgoederenregister

Openbaar register bij de rechtbank waarin de huwelijkse
voorwaarden zijn vermeld.

Immateriele schade

Schade die veroorzaakt wordt door verdriet, smart of geestelijk gemis. Deze schade is (in tegenstelling tot materiele schade) niet direct in geld uit te drukken. De vergoeding die wordt uitgekeerd om immateriele schade te vergoeden heet smartengeld.

In cassatie gaan, Cassatie

In beroep gaan bij de Hoge Raad tegen een beslissing van een lagere rechter. (Zie ook: In cassatie bij de Hoge Raad)

In verzuim

Wanneer een schuldenaar een overeenkomst niet nakomt is hij in verzuim. Dit verzuim kan automatisch intreden wanneer een bepaalde termijn verstreken is, of wanneer uit het gedrag en de houding van de schuldenaar blijkt dat hij niet gaat nakomen. Ook wanneer de schuldenaar schriftelijk in gebreke wordt gesteld (bijvoorbeeld bij de tweede aanmaning) treedt het verzuim in.

Incasso

De buitengerechtelijke inning van geld, kwitanties en wissels. Schuldeisers kunnen hun incasso’s onderbrengen bij een incassobureau. Dat gebeurt meestal als een debiteur niet betaalt. De meeste banken hebben een incasso-afdeling, die onder meer voor rekening van cliënten bedragen incasseert, maar er bestaan ook onafhankelijke incassobedrijven.

Incidenteel appèl

Hoger beroep, ingesteld nadat de wederpartij ook al appel heeft ingesteld tegen dezelfde beslissing.

Incidenteel tussengeschil

Voorval in een procedure dat de gewone voortgang van het proces ophoudt.

Indexeringsclausule

Jaarlijkse contractuele huurverhoging die tot doel heeft om het effect van een eventuele inflatie op te heffen.

Ingebrekestelling

Een brief waarmee de schuldeiser de schuldenaar laat weten dat de schuldenaar in gebreke is als hij niet op tijd aan zijn verplichtingen voldoet. De schuldenaar kan dan aangemaand worden om alsnog aan zijn verplichtingen te voldoen. De schuldenaar kan ook aansprakelijk gesteld worden voor de schade die hierdoor ontstaat.

Inlichtingencomparitie

Het op bevel van de rechter verschijnen van partijen om inlichtingen te geven.

Insolventie

Staat waarin een persoon of onderneming niet aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. Gaat soms vooraf aan faillissement.

Interlocutoir vonnis

Tussenvonnis waarbij de rechter een bewijsopdracht, persoonlijke verschijning van partijen, nadere inlichtingen of onderzoek beveelt waarvan de beslissing van de zaak afhankelijk kan zijn.

Inverzekeringstelling

Een inverzekeringstelling vindt plaats op verzoek van de (hulp)officier van justitie wanneer deze in het belang van het onderzoek moet worden opgehouden.

Jurisprudentie

Geheel van uitspraken van rechters. De jurisprudentie vormt een richtlijn voor de rechtspraak in latere, soortgelijke gevallen.

Justitia, Vrouwe justitia

Godin der gerechtigheid in het oude Rome. Vaak afgebeeld op met blinddoek, weegschaal en zwaard.

Justitiabele Rechtzoekende

Verzamelnaam voor eiser, gedaagde, verdachte, verzoeker etc.

Justitie

Verzamelnaam voor functies die zich binnen de overheid bezighouden met de handhaving van het recht. Lees meer over het werkveld op www.justitie.nl

Kamer

Onderdeel van een rechterlijk college, zoals een strafkamer, belastingkamer, vreemdelingenkamer of militaire kamer. Zie ook: Enkelvoudige kamer en Meervoudige kamer.

Kantonrechter

De kantonrechter behandelt zowel civiele zaken als strafzaken. Het is een alleensprekende rechter die zaken als overtredingen uit het strafrecht, arbeidszaken, huurzaken en zaken onder de € 5000 behandelt. Vroeger was het kantongerecht een apart gerecht naast de rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad. De kantongerechten zijn opgegaan in de rechtbanken. De term kantonrechter is echter blijven bestaan.

Kantonrechtersformule

Bij ontbinding door de kantonrechter of kennelijk onredelijk ontslag wordt een vergoeding naar billijkheid toegekend. Vaak gaat de rechter daarbij uit van deze formule A maal B maal C, waarbij A het aantal dienstjaren is, B het brutomaandloon van de betreffende werknemer en C de zogenaamde correctiefactor, waarmee rekening wordt gehouden met de omstandigheden van het geval.

Kennelijk onredelijke opzegging

Een opzegging kan, ook als er een ontslagvergunning is en de opzegtermijnen in acht zijn genomen, toch kennelijk onredelijk zijn. Daarvan is sprake als er geen juiste reden is gegeven voor de opzegging (en de RDA is misleid) of als de gevolgen van het ontslag te zwaar voor risico van de werknemer komen. In dat geval wordt een passende schadevergoeding toegekend.

Klaagschrift

Schriftelijk ingediend en ondertekend beklag tegen overheidsoptreden.

Klacht delict

Delict dat alleen na aanklacht gerechtelijk vervolgd wordt.

Kort geding

Procedure om in een spoedeisende zaak snel een beslissing van de rechtbank te krijgen. Dit is een voorlopige uitspraak. Hierna kunnen de partijen alsnog naar de rechtbank gaan om de zaak voor te leggen (de ’bodemprocedure’), maar in de praktijk komt dat niet veel voor. De partijen leggen zich meestal neer bij de uitkomst van het kort geding.

Kracht van gewijsde

Een vonnis heeft kracht van gewijsde als daartegen geen beroep meer mogelijk is.

Kunstvandalisme

Onder kunstvandalisme verstaat men het moedwillig vernielen of beschadigen van kunstwerken.

Landsadvocaat

Zelfstandig advocaat die het rijk adviseert of namens het rijk optreedt als raadsman.

Legalisatie

Wettiging; verklaring van echtheid.

Lijdelijk

In het civiele recht is ’de rechter lijdelijk’. Dat betekent dat hij alleen beslist op de geschilpunten die de partijen zelf naar voren brengen en een afwachtende houding aanneemt. In het strafproces en het bestuursproces is de rechter daarentegen leidend. Hij onderzoekt de zaak die aan hem wordt voorgelegd.

Litispendentie

De situatie dat een geschil al bij een andere rechter in behandeling is.

Loon

Het loon is de tegenprestatie voor het verrichten van de arbeid. Fooi, bijvoorbeeld, behoort niet tot het loon. Het Burgerlijk Wetboek bevat tal van voorschriften over de vorm van het loon, de wijze waarop het moet worden uitbetaald en de gevolgen van niet (tijdig) uitbetalen van het loon.

Loonvordering

Deze wordt ingesteld als er geen loon is betaald, terwijl de werknemer van mening is dat het wel had moeten gebeuren. Bijvoorbeeld als hij van mening is dat hij te weinig loon heeft ontvangen. Ook komt het voor dat de werkgever de werknemer op staande voet heeft ontslagen, terwijl de werknemer van mening is dat daarvoor geen goede reden is. De werknemer doet dan een beroep op de nietigheid van het ontslag en vordert loon, omdat hij van mening is dat de arbeidsovereenkomst niet is geëindigd.

Magistratuur

Alle leden van de rechterlijke macht, dus rechters (zittende magistratuur) en de leden van het Openbaar Ministerie (staande magistratuur).

Materiële schade

Schade die direct in geld is uit te drukken.

Medehuur

Een andere gebruiker van de woning dan de huurder verwerft zelfstandige rechten die hij ten aanzien van de verhuurder kan inroepen.

Medezeggenschap

Het recht van werknemers om invloed uit te oefenen op het bestuur van een onderneming of instelling. Naast de Wet op de ondernemingsraden, waarin het recht op informatie, overleg, advies en instemming is geregeld, kennen we ook het enquêterecht van het Burgerlijk Wetboek.

Mediation

Mediation is het gezamenlijk oplossen van een geschil met de hulp van een onafhankelijke conflictbemiddelaar: de mediator.
Bij mediation bij een echtscheiding wordt niet gestreden om de juridische standpunten, maar gesproken over de belangen van beide (ex)-partners. Het is een snellere en goedkopere oplossing, waarbij de relatie tussen de partijen niet onnodig wordt beschadigd

Mediationovereenkomst:

De overeenkomst waarmee een mediation aanvangt. Ondertekenaars zijn de betrokken partijen en de mediator. In de mediationovereenkomst staat ondermeer opgenomen:

  • wie de partijen zijn;
  • wie de mediator is;
  • de omschrijving van het geschil;
  • de vertrouwelijkheid;
  • de vrijwilligheid van deelname van de partijen aan de mediation
  • de inspanningsverplichting van partijen en mediator om tot resultaat te komen
  • de neutrale relatie tussen de mediator en de partijen.

De mediationovereenkomst die wordt opgesteld voordat de mediation aanvangt, is bedoeld voor minimaal drie partijen: de conflicterende partijen en de mediator.

Meervoudige kamer

Een kamer van een gerecht, bestaande uit ten minste drie rechters. De meervoudige kamer beslist over zware of ingewikkelde zaken. Zie ook: Enkelvoudige kamer.

Meineed

Valse eed. Getuigen die opzettelijk niet de waarheid spreken bij de rechtbank, maken zich schuldig aan meineed.

Memorie van Grieven

Datgene wat de eiser vordert in een hoger beroep procedure.

Merkenrecht

Bescherming via het merkenrecht (o.a. Eenvormige Beneluxwet op de merken) wordt verkregen voor Individuele merken en Collectieve merken
* Individuele merken:
Elk teken dat wordt gebruikt om producten of diensten van onderneming te onderscheiden, kan in principe als merk worden aangemerkt. Men onderscheidt de onderstaande objecten die beschermd kunnen worden via het merkenrecht: Woordmerk, Beeldmerk, Vormmerk, Kleurmerk, Klankmerk, Geurmerk en Imago.
* Collectieve merken:
Merken die dienen om één of meer gemeenschappelijke kenmerken te onderscheiden van waren of diensten, afkomstig van verschillende ondernemingen zijn voornamelijk bedoeld als waarborgteken voor de gemeenschappelijke kwaliteit. Bijvoorbeeld KEMA-keur, het wolmerk, etc. Alleen door uw merk te deponeren wordt u eigenaar van het exclusieve merkenrecht. Gebruik en ontwikkeling van het merk alleen geeft u geen rechten. Zodra uw merk gedeponeerd is kunt u zich verweren tegen derden die een identiek of overeenstemmend merk voor dezelfde of gelijksoortige waren of diensten op de markt brengt.

Met voorbedachte rade

Overweging van of beraad op het strafbare feit en de gevolgen daarvan, voordat dat feit wordt gepleegd.

Minimumloon

Het minimumloon is in de Wet op het minimumloon en de vakantiebijslag neergelegd, en is daarmee wettelijk beschermd loonniveau. Voor volwassenen en jongeren gelden verschillende bedragen. Elk jaar wordt het minimumloon aangepast.

Minuut

Origineel exemplaar van een gerechtelijk stuk (bijvoorbeeld een vonnis), dat blijft bij degene die het heeft opgesteld (griffier).

Misdrijf

Een misdrijf is een strafbaar feit. Het verschil met een overtreding is dat een misdrijf in de regel zwaarder is en berecht wordt door de meervoudige kamer.

Mondeling vonnis

Vonnis dat meteen na de behandeling wordt uitgesproken.

Natuurlijke verbintenis

Een verbintenis die gebaseerd is op normen van  moraal of fatsoen of  van een als zodanig gevoelde verplichting. Men is gehouden een natuurlijke verbintenis  na te komen, maar dit is niet af te dwingen. Heeft men aan een natuurlijke verbintenis voldaan, dan kan men deze  prestatie niet als onverschuldigd terugvorderen.

Niet-ontvankelijkheid

Niet vatbaar zijn voor berechting. Niet-ontvankelijkheid wordt bepaald door de rechter die vaststelt dat het OM niet het recht heeft om een strafzaak te vervolgen of omdat de zaak te lang heeft gelegen of omdat belangrijke stukken niet in het dossier zitten.

Nietigheid van ontslag

Een ontslag is vernietigbaar als er geen ontslagvergunning is verkregen voor het ontslag. Ook is een ontslag als het is gegeven ondanks het bestaan van een opzegverbod. De werknemer houdt recht op loon als hij de nietigheid inroept. Dit kan hij zelf doen.

Non-conformiteit

Een zaak die niet voldoet aan hetgeen men daarvan op grond van de koopovereenkomst mag verwachten.

Non-refoulement

Het niet mogen terugsturen van asielzoekers vanwege de gevaren die hen bedriegen in het land van herkomst.

Novum

Nieuw feit.

Nulpuntenlijsten

De door de huurcommissie gehanteerde lijst van gebreken in drie categorieën: lichte (overige) gebreken (lijst C) naar ernstige (lijst B) tot zeer ernstige gebreken (lijst A). Bij elke categorie hoort een bepaald percentage waarmee de huur kan worden opgeschort.

Objectgebonden huur

Objectgebonden huur betekent dat de huur niet kan worden gewijzigd als de huurders zouden wijzigen.

Officier van justitie

Een officier van justitie vertegenwoordigt het openbaar ministerie. Hij heeft een aantal taken waaronder: leiding geven aan het politieonderzoek en optreden als aanklager tijdens de zitting,

Omgangsregeling

De niet-gezagsouder kan de omgang slechts worden ontzegd op basis van vier wettelijke gronden. Wanneer omgang ernstig nadeel oplevert voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind; wanneer de ouder ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang; wanneer een kind ouder dan twaalf jaar bij zijn verhoor door de rechter van ernstige bezwaren tegen omgang met de ouder heeft doen blijken; wanneer omgang anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.

Onderbewindstelling

Maatregel van de kantonrechter om het goederenbeheer van personen die daar zelf niet meer voor kunnen zorgen over te dragen aan een bewindvoerder.

Onderhoud ten parkette

Een onderhoud ten parkette (o.t.p.) is een gesprek van een minderjarige en zijn ouders met een parketsecretaris, dat is een medewerker van de officier van justitie.

Onderhuur

Onderhuur is de huurovereenkomst tussen de huurder en een derde, waarbij eerstgenoemde als verhuurder optreedt.

Ondernemings CAO

Een CAO wordt vaak gesloten tussen een werkgeversorganisatie en één of meerdere vakbonden. Dat is echt niet noodzakelijk. Aan werkgeverskant kan een CAO ook door één werkgever met een vakbond worden gesloten. Dan geldt die CAO alleen voor die ene onderneming. Een werkgever gaat daar vaak toe over, als binnen zijn onderneming verschillende activiteiten worden verricht, die ertoe zouden leiden dat hij binnen de onderneming verschillende CAO’s naast elkaar toe zou moeten passen.

Ondernemingsraad

Orgaan, bestaande uit werknemers in een onderneming, dat als taak heeft de behartiging van zowel de ondernemings- als de werknemersbelangen. Als in een onderneming 50 of meer werknemers werken, is de werkgever verplicht een ondernemingsraad in te stellen.

Onherroepelijk

Niet te herroepen, niet te veranderen. Een uitspraak is onherroepelijk als de rechtzoekende geen beroep of cassatie meer kan instellen, bijvoorbeeld omdat de termijn waarbinnen men beroep moet instellen verlopen is. De zaak is dan helemaal afgedaan.

Onrechtmatige daad

Inbreuk op een  recht van een ander of een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of een ongeschreven norm, behoudens een rechtvaardigingsgrond. Uit de onrechtmatige daad ontstaat een verbintenis tot schadevergoeding, bijvoorbeeld bij een aanrijding in het verkeer.

Onregelmatige opzegging

Bij een onregelmatige opzegging heeft de partij die opzegt, dat kan zowel de werkgever als de werknemer zijn, de procedureregels niet in acht genomen. Bijvoorbeeld niet tegen de juiste dag opgezegd, of niet de juiste opzegtermijn in acht genomen. De partij die dat doet wordt schadeplichtig. Dat wil zeggen dat hij een bedrag moet betalen aan de andere partij, dat gelijk is aan het bedrag dat anders in die periode aan loon had moeten worden betaald.

Ontbindende voorwaarde

Toekomstige onzekere gebeurtenis, die bij intreden tot gevolg heeft dat een overeenkomst wordt beëindigd. Voorbeeld: een arbeidsovereenkomst met de ontbindende voorwaarde, dat men een bepaalde studie succesvol afrondt.

Ontbinding

Ongedaanmaking. Bijvoorbeeld, u vraagt ontbinding van een koopovereenkomst en uw eis wordt toegewezen, dan moet verkoper het gekochte terugnemen en de koopsom aan u retourneren.

Ontbinding van de arbeidsovereenkomst

Elke partij bij de arbeidsovereenkomst, de werkgever en de werknemer, kan een verzoek richten tot de kantonrechter om de arbeidsovereenkomst te beëindigen. Er moet wel een gewichtige reden aanwezig zijn. Dat kan zijn een dringende reden (die ook tot ontslag op staande voet had kunnen leiden) of verandering in de omstandigheden.

Ontbinding van huurovereenkomsten

In het algemeen betekent dit dat de huurder tekort is geschoten in nakoming van zijn verplichtingen, waarvan de tekortkoming dermate groot is dat dit beëindiging van de overeenkomst rechtvaardigt. Er hoeft geen opzeggingstermijn in acht worden genomen.

Ontruimingsbeding

Huurder en verhuurder komen in het huurcontract overeen dat de woning op een bepaalde overeengekomen periode (bijvoorbeeld 31 december van een bepaald jaar) zal worden ontruimd.

Ontslag

De term ontslag komt in het wetboek vrijwel niet voor. De wet gebruikt de term ‘opzeggen’, om aan te duiden dat het een eenzijdige rechtshandeling betreft.

Ontslag op staande voet

De term ontslag op staande voet komt niet voor in enig wetboek. De wet spreekt van een ontslag vanwege een dringende reden. Niet alleen moet voor ontslag op staande voet die dingende reden aanwezig zijn, ook moet deze onverwijld worden medegedeeld aan de werknemer.

Ontslagbesluit

Deze regeling is opgesteld door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het betreft de richtlijnen waaraan de Regionaal Directeur voor de Arbeidsvoorziening is gebonden bij de beoordeling omtrent het al dan niet verlenen van een ontslagvergunning.

Ontslagrecht

Het ontslagrecht is te vinden in verschillende wetboeken; het Burgerlijk Wetboek, het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen, de algemene Wet gelijke behandeling, de Wet melding collectief ontslag.

Ontslagvergunning

Om een arbeidsovereenkomst op te mogen zeggen moet de werkgever een ontslagvergunning hebben van de Regionaal Directeur voor de Arbeidsvoorziening. Deze toetst de aanvraag aan de regels van het Ontslagbesluit.

Ontzetting

De wet kent twee mogelijkheden om één of beide ouders de ouderlijke macht te ontnemen: door ontheffing van of ontzetting uit de ouderlijke macht. Ontheffing heeft plaats als de ouder wel voor het kind wil zorgen, maar daartoe niet goed in staat is. Onzetting gebeurt als de ouder misbruik maakt van de ouderlijke macht of als er sprake is van grove verwaarlozing van het kind. Tot ontheffing en ontzetting wordt door de rechtbank besloten op verzoek van de Raad voor de kinderbescherming of op vordering van de officier van justitie.

Onverschuldigde betaling

Zonder rechtsgrond presteren geeft degene die presteerde het recht het gepresteerde als onverschuldigde betaling terug te vorderen.

Onvoorwaardelijke straf

Straf die daadwerkelijk uitgevoerd wordt

Onzelfstandige woning

De woning heeft geen eigen toegang en kan niet worden bewoond zonder daarbij afhankelijk te zijn van wezenlijke voorzieningen buiten de woning.

Op non-actief stellen

Een werknemer is op non-actief gesteld, of geschorst, als zijn arbeidsovereenkomst nog wel van kracht is en het loon wordt doorbetaald, maar hij niet te werk wordt gesteld. In verband met ontslag kan daarvan sprake zijn, bijvoorbeeld, nadat een feit is ontdekt dat zal kunnen leiden tot ontslag op staande voet.

Opdracht

Iemand die in opdracht werkt is niet in dienst, zoals een werknemer. Dat betekent dat hij niet verplicht is tot het opvolgen van instructies, maar zich tot de vervaardiging van het eindproduct heeft verbonden.

Openbare registers

Door de overheid bijgehouden registers zoals het faillissementsregister en het huwelijksgoederenregister. Deze zijn door iedereen in te zien.

Oplevering

Het gehuurde leeg en ontruimd aan de verhuurder ter beschikking stellen bij het einde van de huurovereenkomst. Het gehuurde aan de huurder ter beschikking stellen bij aanvang van de huurovereenkomst.

Oplichting

Oplichting is een vorm van bedrog, waarbij de dader een ander ontdoet van geld of van waardevolle goederen.

Opposant

Procespartij die verzet aantekent na kennisname van een vonnis dat hem aangaat maar dat in zijn afwezigheid is uitgesproken (verstekvonnis).

Oproepcontract

Een oproepcontract is een arbeidsovereenkomst waarbij soms wel is geregeld dat er arbeid zal worden verricht, maar niet wanneer. Er zijn verschillende vormen denkbaar. Met ingang van 1999 is de positie van de oproepkracht enigszins verbeterd.

Opschortende voorwaarden

De nakoming van een verbintenis  wordt uitgesteld totdat een toekomstige onzekere gebeurtenis zich voordoet.

Opschorting huur

Het tijdelijk niet betalen van (een gedeelte van) de huur. Meestal wordt dit middel gebruikt als het gehuurde gebreken heeft en de verhuurder weigert de gebreken te herstellen. Door het opschortingsrecht wordt de betalingsverplichting uitgesteld. Na herstel van de gebreken moeten de opgeschorte bedragen alsnog worden betaald. Opschorting van de huur mag slechts evenredig aan het gebrek plaatsvinden.

Opsporingsonderzoek

Onderzoek onder leiding van de procureur des Konings met het oog op het opsporen van de misdrijven, hun daders en de bewijzen ervan en het verzamelen van de gegevens die kunnen dienen voor het uitoefenen van de strafvordering.

Opzegging

De opzegging is de éénzijdige handeling waarbij de ene partij de andere partij zegt dat hij de arbeidsovereenkomst tegen een bepaalde datum wil beëindigen. De arbeidsovereenkomst is daarmee nog niet feitelijk beëindigd. Bij een regelmatige beëindiging gaat vanaf dat moment van opzeggen de opzegtermijn lopen.

Opzegging van een huurovereenkomst

Door opzegging kan de huurovereenkomst worden beëindigd. Deze mogelijkheid kan worden gebruikt als één van de partijen tekortschiet, maar dit hoeft niet. Is vaak noodzakelijk als eerste stap om de huurovereenkomst te laten eindigen. Bij woon- en (winkel)bedrijfsruimte is als formaliteit onder meer een aangetekende brief (of een deurwaarders exploot) voorgeschreven. Er moet een opzeggingstermijn in acht worden genomen.

Opzegging wegens een dringende reden

Is hetzelfde als ontslag op staande voet. Wanneer het werkelijk een dringende reden betreft, zoals diefstal, mishandeling, seksuele intimidatie en dergelijke, dan mag geen opzegtermijn in acht worden genomen. Er is ook geen ontslagvergunning vereist.

Opzeggingsverboden

Om sommige reden, of gedurende bepaalde omstandigheden mag niet worden opgezegd, zoals bijvoorbeeld gedurende de eerste twee jaar ziekte, zwangerschap, lidmaatschap van de ondernemingsraad enzovoorts. In dat geval zal de werkgever die de arbeidsovereenkomst met een werknemer onder die omstandigheden wil eindigen, zich tot de kantonrechter moeten wenden met een verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

Opzegtermijn

De termijn die ligt tussen het moment van opzeggen en de feitelijke einddatum van de arbeidsovereenkomst. De termijn kan voortvloeien uit de wet, uit de individuele arbeidsovereenkomst of uit de CAO en kan pas gaan lopen na verkrijging van een ontslagvergunning.

Ouderschapsplan

In een wetsvoorstel tot wijziging van de Wet bevordering voortgezet
ouderschap en zorgvuldige scheiding is het ouderschapsplan een aanzienlijk onderdeel. Gedurende het opstellen van het ouderschapsplan worden de ouders gedwongen ten minste na te denken over welke invulling zij willen geven aan het ouderlijk gezag na scheiding. Uit de praktijk blijkt dat een groot aantal punten van belang zijn om te bespreken:

  • de dagelijkse zorg voor de kinderen (waar verblijven de kinderen, eten en drinken, huisregels e.d.)
  • school
  • sport
  • medische zorg
  • vakantie
  • bijzondere dagen (verjaardagen e.d.)
  • financiën (beheer spaarrekeningen, bijdrage van de niet-verzorgende ouder)
  • communicatie tussen de ouders (informeren en raadplegen)
  • halen en brengen van de kinderen.

Het is aan de ouders om te bepalen welke afspraken zij in het ouderschapsplan vastleggen. Zij Kunnen afspraken maken, die zij in het belang van het kind vinden. Wel stelt de wet een aantal minimumeisen. De onderwerpen waarover de ouders afspraken moeten maken, zijn de meest essentiële punten bij de uitoefening van het gezamenlijke gezag. In reactie en vooruitlopend op de plannen van justitie is er een kosteloos model “verzorgingsafspraken kinderen” ontwikkeld.

Ouderschapsverlof

De werknemer die een kind te verzorgen heeft dat nog geen acht jaar oud is, is gerechtigd om ouderschapsverlof op te nemen gedurende een bepaalde tijd, welke hij binnen bepaalde grenzen in de wet gesteld, naar eigen inzicht kan indelen.

Overmacht

Civiel recht: Een  tekortkoming in de nakoming van een verbintenis van een schuldenaar, die niet is te wijten aan zijn schuld en evenmin op basis van een wet of rechtshandeling of de in het maatschappelijk verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening moet komen.
Tegenstelling: toerekenbare tekortkoming of wanprestatie.
In het strafrecht: een van buiten komende oorzaak waaraan de dader geen weerstand heeft kunnen bieden. Overmacht heft de wederrechtelijkheid van de daad of de toerekenbaarheid van dader op.

Overtreding

Een licht vergrijp dat berecht wordt door de rechtbank sector kanton.

Overtredingen

Minder ernstig strafbare feiten die in beginsel door de politierechter worden beoordeeld.

Overtuigend bewijs

Bewijsmateriaal dat de rechter van de schuld van de verdachte overtuigt.

Overwerk

Van overwerk is sprake als er arbeid moet worden verricht buiten de voor de werknemer normaal geldende arbeidstijd. Dat kan ook zijn buiten de voor de onderneming normaal geldende arbeidstijd, maar dat hoeft niet.

Pachtovereenkomst

Deze overeenkomst wordt niet onder huurovereenkomst begrepen. Zij wordt bij afzonderlijke wet geregeld. De pachtwet regelt de overeenkomsten die de strekking hebben een hoeve of los land ter uitoefening van de landbouw in gebruik te geven tegen voldoening van een tegenprestatie.

Parate executie

Het recht om de goederen van een schuldenaar die in gebreke blijft zonder voorafgaand rechterlijk vonnis in het openbaar, naar plaatselijk gebruik, te verkopen. De pandhouder heeft dit recht krachtens de wet, maar de hypotheekhouder moet het bedingen.

Parket

Het parket is het bureau van het openbaar ministerie dat bij een bepaalde rechterlijke instantie behoort. Er zijn dus meerdere regionale parketten.

Parketpolitie

De parketpolitie is belast met de zorg voor orde en bewaking in het gerechtsgebouw en/of tijdens de diverse soorten rechtszittingen. Tevens zorgt de Parketpolitie ervoor dat mensen die van hun vrijheid zijn beroofd worden voorgeleid bij de Officier van Justitie en/of de Rechter Commissaris.

Partijen

De probleemhouders van het geschil. Degenen dus die met elkaar
in een conflict zijn verwikkeld.

Passende arbeid

Een bestanddeel van de arbeidsovereenkomst is de bedongen arbeid. Als de werknemer die arbeid niet langer kan verrichten, structureel of tijdelijk, dan is de werkgever gerechtigd en in sommige gevallen verplicht voor de werknemer passende arbeid in zijn onderneming te zoeken.

Pedofiel

Iemand met voorkeur voor seksueel verkeer met kinderen.

Pensioen

De AOW verschaft een basispensioen van 70% van het minimumloon. Daarenboven ontvangen vele pensioengerechtigden een aanvullend pensioen. De verplichting tot het opbouwen van een pensioen vloeit meestal voort uit de CAO. 

Peremptoire termijn

Laatste termijn in een procedure waarna geen uitstel meer wordt verleend.

Persisteren

Volharden bij een eis of stelling; de eis onveranderd handhaven ondanks hetgeen de tegenpartij aanvoert.

Personeelsbeleid

Het sociale beleid ten aanzien van de in de onderneming werkzame personen. Het wordt bepaald door de bestuurder van de onderneming en is vaak te vinden in een personeelsgids, die deel kan uitmaken van de arbeidsovereenkomst.

Plaatsopneming

Een bezichtiging door de rechter op de plaats waar de oorzaak van het geschil zichtbaar is of het geschil zich afspeelt. In een civiele procedure wordt dit descente genoemd, in het strafproces schouw.

Pleidooi

Mondelinge toelichting op het in het geding ingenomen standpunt.

Politierechter

Een rechter die relatief eenvoudige zaken behandeld en kan daarbij maximaal een jaar gevangenisstraf opleggen.

Politiesepot

De politie kan na een aangifte besluiten om geen onderzoek in te stellen. Dit noemt men het politiesepot. Dit gebeurt om verschillende redenen. Het belang van de aangifte is te klein; er is geen opsporingsindicatie, dat wil zeggen dat er te weinig zicht is op de dader; er is al te veel tijd verstreken sinds het strafbare feit gepleegd is.

Preparatoir vonnis

Tussenvonnis waarbij de rechter partijen vraagt om stukken over te leggen.

President

De voorzitter van een rechtbank, een gerechtshof en van de Hoge Raad heet president. Ook de rechter die een zitting van een rechtbank of hof voorzit wordt president of voorzitter genoemd.

Primair

Eerste vordering / tenlastelegging of verzoek. Met een primaire vordering wordt aangegeven welke vordering de belangrijkste is in een reeks. Zie ook Subsidiair.

Principaal beroep

Het eerst ingestelde hoger beroep in tegenstelling tot het incidenteel beroep.

Pro-deoadvocaat

Vroeger kreeg de minder draagkrachtige burger een gratis (pro Deo) advocaat. Tegenwoordig betaalt een rechtzoekende in civiele en bestuursrechtelijke zaken een van het inkomen afhankelijke eigen bijdrage voor de advocaat. Alleen in strafzaken, als een verdachte in voorarrest zit, krijgt hij nog (automatisch) een pro-Deoadvocaat toegewezen. In de rechtszaal wordt gesproken over een ’toegevoegd advocaat’.

Pro-formazitting

Zitting waarop een zaak niet inhoudelijk wordt behandeld. Een pro-formazitting is nodig als een zaak binnen een bepaalde termijn op een zitting moet zijn geweest, maar het nog te vroeg is om deze inhoudelijk te behandelen.

Proceskostenveroordeling

Bedrag dat de verliezende partij moet betalen aan de winnende partij als compensatie voor de kosten die gemaakt zijn voor een advocaat en griffierechten. Als er niet echt sprake is van winnen of verliezen (zoals in het personen- en familierecht) worden de kosten gecompenseerd. Dat betekent dat ieder zijn eigen kosten draagt.

Procureur

Advocaat die een collega inschakelt indien een rechtszaak niet in zijn eigen arrondissement gehouden wordt. De taak van een procureur is ervoor te zorgen dat alle noodzakelijke processtukken bij de rechtbank en de advocaat terechtkomen. De advocaat blijft verantwoordelijk voor de rechtszaak en voert ook het woord. Een procureur mag alleen stukken inleveren bij de rechtbank waar hij staat ingeschreven. Bij een civiele procedure bij de rechtbank, het gerechtshof en de Hoge Raad is procureurstelling verplicht.

Procureur des Konings

Hoofd van het openbaar ministerie (het parket) in een gerechtelijk arrondissement.

Procureur generaal

(PG) bij de Hoge Raad - Hoofd van het parket bij de Hoge Raad. Bij de Hoge Raad vervult het parket een andere rol dan bij de rechtbank en het gerechtshof. Leden van het parket eisen hier geen straf, maar adviseren de Hoge Raad wat moet gebeuren; in civiele zaken, strafzaken en belastingzaken.

Procureur-generaal

(PG) bij de Hoge Raad - Hoofd van het parket bij de Hoge Raad. Bij de Hoge Raad vervult het parket een andere rol dan bij de rechtbank en het gerechtshof. Leden van het parket eisen hier geen straf, maar adviseren de Hoge Raad wat moet gebeuren; in civiele zaken, strafzaken en belastingzaken.

Proeftijd

Een korte periode van maximaal twee maanden. De duur is afhankelijk van de duur van de arbeidsovereenkomst. In deze periode mogen de werkgever en de werknemer op elk moment de arbeidsovereenkomst beëindigen zonder in achtneming van de opzegtermijn of de opzegverboden. Wel is de partij die tot beëindiging overgaat verplicht om de reden schriftelijk mee te delen als de andere partij daarom vraagt. Als deze op discriminatie berust, dan moet de veroorzaker wel schadevergoeding betalen.

Prorogatie

De mogelijkheid om in het civiel procesrecht met de tegenpartij overeen te komen dat een geschil direct zal worden voorgelegd aan een hogere rechter.

Raad van State

Hoogste adviescollege van de staat dat adviseert over alle wetsontwerpen en algemene maatregelen van bestuur; de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State beslist in hoogste instantie in geschillen over besluiten van overheidsorganen.

Raad voor de kinderbescherming

De raad is een overheidsinstelling die valt onder het ministerie van Justitie. Hij heeft als taak het geven van adviezen, het doen van onderzoek en het indienen van verzoeken aan de rechter. De rechter kan de raad om advies vragen in echtscheidingszaken. De raad stelt in zo'n geval een onderzoek in naar de situatie van ouders en kind. Het rapport gaat terug naar de rechter en die neemt vaak het advies van de raad over.

Raadsheer

Rechter bij het gerechtshof of de Hoge Raad. Ook een vrouwelijke raadsheer wordt gewoon raadsheer genoemd, want met een raadsvrouw/raadsman wordt een advocaat bedoeld.

Raadsman

Advocaat.

Raadsvrouw

Vrouwelijke advocaat.

Raam-CAO

Een raam-CAO regelt niet alle arbeidsvoorwaarden en detail, maar geeft de ondernemingen ruimte om zelf, binnen de kaders van de CAO, andere afspraken te maken.

RAIO

Rechterlijk ambtenaar in opleiding.

Rechtbank

Rechtsprekend orgaan dat in eerste aanleg oordeelt over zaken zoals echtscheidingen, misdrijven, geldvorderingen, en de meeste bestuursrechtelijke geschillen. Ook wordt met het begrip rechtbank het gebouw aangeduid waarin de rechtbank zetelt. Zie ook: kaart gerechtelijke indeling.

Rechterlijke macht

Rechters en officieren van justitie. De rechters worden tot de zittende magistratuur gerekend en de officieren van justitie tot de staande magistratuur. De rechter blijft zitten tijdens de zitting, de officier van justitie voert staande het woord.

Reconventie

Tegeneis; door de gedaagde tegelijk met de conclusie van antwoord ingediende vordering.

Redelijkheid en billijkheid

Het woordpaar verwijst enerzijds naar verstand en anderzijds naar gevoel. Wanneer een rechtsregel niet duidelijk is in een concrete situatie, kan met behulp van deze begrippen een rechtvaardige oplossing worden bereikt. Ze hebben dan ook betrekking op uitleg van rechtsregels in een concrete situatie.

Redelijkheidsbeginsel

Algemeen beginsel van behoorlijk bestuur dat voorschrijft dat een bestuursorgaan bij het nemen van de beslissing alle belangen tegen elkaar af moet wegen.

Referte

Conclusie van een partij of verdachte, inhoudend dat men geen bezwaren tegen een vordering of verzoek kan aanvoeren en het oordeel daarover aan de beslissende rechter over laat.

Regatoire commissie

Getuigenverhoor dat in opdracht van de behandeld rechter door een andere instantie (meestal een rechtbank in het buitenland) wordt uitgevoerd.

Reïntegratie

Als een werknemer arbeidsongeschikt is geworden dient de werkgever inspanningen te verrichten, gericht op de mogelijkheid om de werknemer weer in het productieproces op te nemen. Samen met de Arbo-dienst moet bij langdurige arbeidsongeschiktheid een reïntegratieplan worden opgesteld en bij de uitvoeringsinstelling worden ingeleverd.

Rekest

Verzoekschrift.

Relatieve competentie

Geeft aan in welke plaats in Nederland een procedure gestart moet worden. Zie ook: Absolute competentie.

Renovatie

Wijziging aan het gehuurde dat geriefsverbetering met zich mee brengt. Herstel van gebreken wordt niet als renovatie aangemerkt.

Repliek

Datgene wat de eiser aanvoert ter weerlegging van hetgeen de gedaagde in de conclusie van antwoord heeft gesteld (civiele zaken).

Requestrant

(of rekwestrant) Verzoeker in een rechtszaak.

Requirant

Degene die een vordering indient.

Ressort

Rechtsgebied. Nederland is onderverdeeld in 5 ressorten, die vervolgens weer zijn onderverdeeld in arrondissementen (19). Elk ressort heeft een eigen gerechtshof.

Rogatoire commissie

Getuigenverhoor dat in opdracht van de behandeld rechter door een andere instantie (meestal een rechtbank in het buitenland) wordt uitgevoerd.

Rol

Een lijst van de zaken die op de zitting behandeld worden, waarbij aangegeven wordt welke stukken uitgewisseld moeten worden tussen partijen.

Rolzaak

Procedure die (in beginsel) door een dagvaarding wordt aangebracht voor de civiele rechter.

Rolzitting

Zitting in civiele zaken waar procedurele beslissingen worden genomen en de stukken van de partijen worden uitgewisseld.

Royement / royeren

Schrappen, doorhalen; het afbreken van een lopende procedure omdat er een oplossing is bereikt.

Samenhang

Er is samenhang wanneer tussen twee of meerdere zaken een verband bestaat dat van zulke aard is dat het vereist dat de zaken samen, door dezelfde rechter worden behandeld.

Samenlevingsovereenkomst

Een overeenkomst tussen twee mensen die met elkaar samenleven en bepaalde zaken met betrekking tot bijvoorbeeld het vermogen willen regelen. 

Samenwerkingsovereenkomst

Het betreft een overeenkomst waarbij partijen afspreken met elkaar een samenwerkingsverband aan te gaan. 

Sanctie

Dwangmaatregel of straf

Schadeplichtigheid

De werkgever of werknemer die zich niet aan de juiste opzegtermijn houdt, of een dringende reden voor ontslag veroorzaakt, wordt schadeplichtig. Dat wil zeggen dat hij aan de andere partij een gefixeerd bedrag moet betalen, gelijk aan het loon dat anders had moeten worden betaald.

Schadevergoeding

Naast de schadeplicht, bij het niet in acht nemen van de juiste procedure, kan een partij die een arbeidsovereenkomst beëindigt ook worden veroordeeld tot een schadevergoeding, bijvoorbeeld bij ontbinding van de arbeidsovereenkomst of bij een kennelijk onredelijk ontslag. De rechter bepaalt dan de schadevergoeding naar wat hij redelijk vindt.

Schijnhuwelijk

Van een schijnhuwelijk is sprake wanneer bij het aangaan van een huwelijk uit economische, zakelijke of emotionele overwegingen de beide partijen niet aan de verplichtingen hebben voldaan (of van plan zijn te voldoen) die de wet aan een huwelijk stelt, bijvoorbeeld als het huwelijk uitsluitend wordt voltrokken om iemand een bepaalde nationaliteit te bezorgen.

Schikking

Een regeling waarmee partijen in onderling overleg een definitief einde maken aan een geschil. In het algemeen geeft ieder van partijen een stuk van zijn vordering/verweer prijs.

Schorsing

Een werknemer is op non-actief gesteld, of geschorst, als zijn arbeidsovereenkomst nog wel van kracht is en het loon wordt doorbetaald, maar hij niet te werk wordt gesteld. In verband met ontslag kan daarvan sprake zijn, bijvoorbeeld, nadat een feit is ontdekt dat zal kunnen leiden tot ontslag op staande voet.

Schuld

Mate van verwijtbaarheid in strafrechtelijke zin.

Semi-dwingend recht

Van sommige bepalingen in de wet mag in de individuele arbeidsovereenkomst worden afgeweken, mits dat maar schriftelijk gebeurt. De wettelijke bepaling geeft aan wanneer dat mag. Voorbeeld van semi-dwingend recht zijn de bepalingen over de opzegtermijnen.

Sepot

Dit is een beslissing van het openbaar ministerie (OM) om een verdachte niet te vervolgen. Er bestaan twee soorten sepots: een beleidssepot en een technisch sepot. Bij een beleidssepot geeft het OM geen prioriteit aan het begane strafbare feit en bij een technisch sepot krijgt zij het bewijs niet rond.

Servicekosten

Servicekosten zijn alle kosten die op grond van de huurovereenkomst bovenop de kale huurprijs aan de huurder in rekening mogen worden gebracht en die betrekking hebben op leveringen en diensten vanwege de verhuurder (de meest voorkomende posten zijn gas, water, licht cai, vervangen lampen in gemeenschappelijke ruimte, energie lift).

Slachtoffer

Een slachtoffer is de benadeelde in een strafzaak.

Sprongcassatie

Overeenkomst tussen partijen inhoudende dat hun geschil na de einduitspraak in eerste aanleg direct (zonder hoger beroep) in cassatie aan de Hoge Raad zal worden voorgelegd.

Staking

Een staking is doorgaans het belangrijkste machtsmiddel dat een vakbond bij een conflict over arbeidsvoorwaarden kan inzetten. Omdat stakers geen arbeid verrichten, hoeft de werkgever geen loon te betalen. Staken is een grondrecht en mag niet tot ontslag leiden.

Stalking

Stalking is het stelselmatig lastigvallen van een persoon, door die persoon te achtervolgen, steeds op hinderlijke wijze contact op te nemen, en soms ook te bedreigen.

Standaard-CAO

Van de standaard-CAO mag niet worden afgeweken, ook niet in voor de werknemer positieve zin, door bijvoorbeeld hogere lonen te betalen. Van een minimum-CAO mag dat wel.

Strafblad

In een strafblad worden de veroordelingen van een persoon bijgehouden. Alleen veroordelingen van een rechter komen hierin te staan. Overtredingen zorgen niet voor een strafblad, enkel misdrijven.

Strafpleiter

Zie raadsman.

Structuurvennootschap

NV’s en BV’s met 100 of meer werknemers, een ondernemingsraad en ten minste een bepaald bedrag aan geplaatst kapitaal. Voor deze vennootschappen gelden speciale regels, bijvoorbeeld met betrekking tot de raad van commissarissen.

Surseance van betaling

Door de rechter verleende opschorting van betalingsverplichtingen.

Tableau

Bij de rechtbank aanwezige lijst van ingeschreven advocaten.

Terugwerkende kracht

De gevolgen van een rechtshandeling gaan eerder in dan het moment, waarop de rechtshandeling is verricht. Akte waarbij  door een natuurlijk persoon wordt beschikt over zijn vermogen nadat hij overleden zal zijn. 

Toerekenbare tekortkoming

Niet nakomen van een uit een overeenkomst voortvloeiende verplichting terwijl de niet nakoming te wijten is aan de schuld van de schuldenaar of in zijn risicosfeer is gelegen.

Toevoeging

Beslissing van de Raad voor Rechtsbijstand waarmee een rechtzoekende voor een bepaalde procedure een raadsman wordt toegewezen.

Transactievoorstel

De officier van justitie kan besluiten een verdachte een transactie aan te bieden. Een transactie is een boete. Indien de verdachte de boete betaalt zal de officier afzien van een verdere vervolging.

Tremanorm

Dit zijn richtlijnen van een werkgroep van deskundigen, op basis waarvan de rechtbanken de alimentatie vaststellen. 

Tussenkomst

Zich op eigen initiatief als (derde) partij stellen (tussenkomen) in een lopende rechtszaak.

Tussentijdse-opzeggings-clausule

Clausule in het huurcontract waardoor partijen onder bepaalde omstandigheden de mogelijkheid hebben om de huur op te kunnen zeggen. Is van belang bij huurovereenkomsten die voor bepaalde tijd zijn gesloten. Deze clausule is dan bedoeld om onvoorziene omstandigheden op te vangen.

Tussenvonnis

Vonnis waarbij de rechter geen eindbeslissing geeft, maar bijvoorbeeld een bewijsopdracht of onderzoek beveelt waarvan de beslissing van de zaak afhankelijk kan zijn.

Uitdrukkelijke aanvaarding

In tegenstelling tot de stilzwijgende aanvaarding van een aanbod, wordt hier duidelijk aan de wederpartij gemeld dat men het aanbod aanvaard.

Uitvoerbaar bij voorraad

De mogelijkheid om een uitspraak onmiddellijk uit te voeren hoewel de hoofdzaak of het hoger beroep nog niet is afgedaan. Het instellen van beroep heeft in dit geval geen opschortende werking.

Vakantiedagen

Iedereen in loondienst heeft recht op vakantiedagen, dwz dat het loon tijdens de vakantie wordt doorbetaald. De regel is dat u ook echt vakantie moet kunnen nemen. Uw werkgever en u behoren daarom goed overleg te voeren over de vakantie-periode. Een verzoek om vakantiedagen kan alleen worden afgewezen met een beroep op het bedrijfsbelang.

Vakantiedagen bij ontslag

Opname of uitbetaling bij ontslag? Saldo vakantiedagen bij ontslag.

De op de datum van ontslag niet opgenomen vakantiedagen worden in de regel niet uitbetaald. Het is aan te bevelen dat u met uw leidinggevende afspraken maakt over het voor de datum van ontslag opnemen van het saldo aan vakantiedagen. Maar er zijn uitzonderingen. Vakantiedagen mogen ook worden uitbetaald aan het einde van een dienstverband. Dat zijn dus de vakantiedagen die dan nog open staan.

In de opzegtermijn gelden voor vakantiedagen dezelfde regels als tijdens het dienstverband. Dat wil zeggen: U kunt als werknemer niet eenzijdig afdwingen dat u in de opzegtermijn uw vakantiedagen mag opnemen. Ook nu is de toestemming van de werkgever nodig. Komt het de werkgever niet uit -bijvoorbeeld wegens bedrijfsdrukte- dan moet u tijdens de opzegtermijn gewoon blijven werken, en dan volgt dus uitbetaling van resterende vakantie-dagen tot en met uw laatste werkdag. Opgebouwde vakantierechten kunnen vervallen: uw vakantiedagen verjaren na 5 jaar.

Vakbond

Vereniging van werknemers die op grond van de statuten van de vereniging hun onderhandelingsrecht over arbeidsvoorwaarden hebben overgedragen aan de vereniging. Vakbonden zijn meestal op hun beurt aangesloten bij federaties, koepels en dergelijke, die ook weer een vereniging vormen.

Van rechtswege

Een gevolg treedt op grond van de wet automatisch in als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. 

Vandalisme

Vandalisme is het moedwillig beschadigen of vernietigen van objecten die iemand anders toebehoren.

Vaststellingsovereenkomst

Schriftelijk stuk waarin partijen zich tegenover elkaar vastleggen omtrent tussen hen juridisch heeft te gelden, zulks ter beëindiging of voorkoming van een geschil. Zie ook dading en schikking.

Verborgen gebrek

Een verborgen gebrek is een gebrek dat een bepaalde zaak, bijvoorbeeld een woning, minder geschikt maakt. Het gebrek moet niet zichtbaar zijn geweest voor de koper, ook niet na enig onderzoek. Het gebrek moet ook nog van dien aard zijn, dat de koper de zaak niet gekocht zou hebben als hij met het gebrek bekend was of tegen een veel lagere koopsom gekocht zou hebben.

Verdachte

Iemand waarvan een redelijk vermoeden van schuld bestaat dat hij / zij een misdrijf heeft gepleegd.

Verduistering

Verduistering is het wederrechtelijk wegnemen van iets dat men in beheer heeft, maar dat aan een ander toebehoort.

Verhaal

Het recht om een betaling geheel of gedeeltelijk bij een ander in rekening te brengen. Bijvoorbeeld de sociale dienst die een bijstandsuitkering mag verhalen op de ex-partner.

Verjaring

In het civiele recht: het tenietgaan van een vordering of  het verkrijgen van een recht, beide tengevolge van het verstrijken van een termijn waarin de rechthebbende geen actie heeft ondernomen. In het strafrecht: het verval van het recht van het Openbaar Ministerie om een verdachte te vervolgen (voor de rechter te brengen). 

Veroordelen

Oordeel uitspreken over iemand. Wanneer de rechter het tenlastegelegde bewezen en strafbaar acht en ook de verdachte strafbaar acht, dan spreekt hij een vonnis uit.

Verplichte procesvertegenwoordiging

Beginsel dat een burger alleen een proces mag voeren als hij door een advocaat of procureur vertegenwoordigd wordt. Dit geldt alleen in civiele zaken bij de rechtbank, het gerechtshof en de Hoge Raad.

Verrekenbeding

Verrekenbedingen zijn afspraken tussen partijen om vermogen te delen. Er zijn twee soorten verrekenbedingen:

  • een periodiek verrekenbeding
  • een finaal verrekenbeding 

Wanneer u onder huwelijkse voorwaarden getrouwd bent, kan er sprake zijn van een verrekenbeding binnen deze voorwaarden.

Verrekening

Een bijzondere vorm van nakoming van een verbintenis. Hiervoor is nodig dat twee partijen jegens elkaar tot gelijksoortige prestaties zijn verplicht. Bijvoorbeeld herstelkosten door schade aan het gehuurde en de door de huurder verschuldigde huur.

Verschoningsrecht

Het recht dat een getuige op grond van zijn familierelatie met de verdachte of op grond van zijn beroep heeft om vragen van de rechter onbeantwoord te laten. Een getuige mag zich ook verschonen van het geven van een antwoord als hij zichzelf daardoor zou belasten.

Verstekvonnis of bij verstek veroordeeld zijn

Veroordeling die wordt uitgesproken terwijl de gedaagde of verdachte niet op de zitting is.

Vertrouwensbeginsel

Algemeen beginsel van behoorlijk bestuur dat voorschrijft dat een burger erop moet kunnen vertrouwen, dat een bepaalde toezegging van een bestuursorgaan ook nagekomen wordt.

Vervalsing

Bij een vervalsing hebben voorwerpen of documenten de schijn van authenticiteit terwijl dit niet het geval is. Onder meer op grond van vergelijking met erkend authentiek materiaal kan men vaststellen of men al dan niet met een vervalsing te maken heeft.

Verwijtbare werkloosheid

Hiervan is sprake als de werknemer door zijn eigen toedoen werkloos is geworden. Dat kan bijvoorbeeld zijn doordat zijn gedrag tot ontslag op staande voet heeft geleid, maar ook als hij de werkgever gegronde redenen heeft gegeven om een ontslagvergunning aan te vragen. Bij verwijtbare werkloosheid wordt de WW-uitkering over het algemeen geweigerd.

Verzekeringsfraude

Het opzettelijk misleiden van een verzekeraar.

Verzet

Bezwaar tegen een uitspraak dat iemand kan indienen die bij verstek (afwezigheid) veroordeeld is.

Verzuim

Een situatie waarin een nalatige partij zich bevindt nadat hij in gebreke is gesteld en een termijn is gegund om te presteren, maar de prestatie niet heeft verricht binnen de gestelde termijn.

Verzuim van rechtswege

De schuldenaar komt in toestand van verzuim zonder dat er een ingebrekestelling is verstuurd. Is bijvoorbeeld het geval als de schuldenaar ondubbelzinnig te kennen heeft gegeven niet na te kunnen of willen komen.

Voetbalvandalisme

Voetbalvandalisme is een vorm van groepsvandalisme. Hierbij richten kleinere of soms ook grotere groepen voetbalsupporters vernielingen aan, in veel gevallen om hun frustratie af te reageren na een verloren wedstrijd.

Volmacht

Is de bevoegdheid die de volmachtgever verleent aan de ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam rechtshandelingen te verrichten. Er is sprake van onmiddellijke vertegenwoordiging als de gevolmachtigde handelt in naam- en voor rekening van de achterman. De volmachtgever wordt dan partij en de gevolmachtigde valt er tussen uit. Middellijke vertegenwoordiging: de gevolmachtigde handelt in eigen naam. De gevolmachtigde wordt dan partij.

Vonnis

Een uitspraak in een procedure die begint met een dagvaarding. Zie ook: Beschikking

Voorarrest

Een periode voor de uitspraak van de rechter dat de verdachte vast heeft gezeten.

Voorgeleiding

Indien de verdachte wordt gearresteerd, wordt hij door de politie ter beschikking gesteld van de rechterlijke overheid. Indien reeds een onderzoeksrechter is belast met het gerechtelijk onderzoek, beslist hij over de vrijheidsbeneming, anders gebeurt dit door de procureur des Konings. Deze vorm van vrijheidsbeneming is beperkt tot 24 uur. Binnen deze termijn dient beslist te worden of het nodig is dat de onderzoeksrechter een aanhoudingsbevel aflevert tegen de verdachte.

Voorlopig getuigenverhoor

Iemand die overweegt een civiele procedure te beginnen, kan aan de rechtbank een voorlopig getuigenverhoor vragen. Dit verhoor dient om de kansen bij een rechtszaak beter in te kunnen schatten, of om te voorkomen dat bewijs verloren gaat (door vertrek of overlijden van een getuige bijvoorbeeld).

Voorlopige voorziening

Een scheidingsprocedure kan soms lang duren. Het kan dan wenselijk zijn dat er tussentijdse maatregelen getroffen worden, de zogenaamde voorlopige voorziening.
U kunt een voorlopige voorziening via uw advocaat vragen. U kunt dit tijdens de scheidingsprocedure doen of voordat de procedure is gestart.
 

Voorwaarden voor mediation

  • Partijen moeten een echte bereidheid hebben om tot resultaat te komen
  • De gesprekspartners moeten over voldoende mandaat beschikken
  • Partijen moeten bereid zijn om open en eerlijk met elkaar te communiceren
  • Partijen moeten niet handelen vanuit een dubbele agenda.

Vormverzuim

Het verwaarlozen of niet in acht nemen van vormvoorschriften in een proces of door een bestuursorgaan. Ook wel ’procedurefout’ genoemd.

Vrijwaring

De gedaagde in een civiel proces kan een derde partij bij de procedure betrekken omdat die ook met de zaak te maken heeft, met het doel dat de negatieve gevolgen van de uitkomst van het geschil op die derde kunnen worden verhaald. Dat heet ’oproepen in vrijwaring’.

Wanprestatie

Niet nakomen van een verbintenis, terwijl deze wel opeisbaar is. Zie ook: toerekenbare tekortkoming.

Wederrechtelijk onrechtmatig

In strijd met het recht.

Wederrechtelijke onrechtmatig

In strijd met het recht.

Werkgever

De partij bij de arbeidsovereenkomst die in ruil voor arbeid loon betaalt. Soms is er sprake van een formele werkgever, die aan deze definitie voldoet en van een materiële werkgever, die in de dagelijkse praktijk de gezagsrelatie uitoefent (bij uitzendwerk of detachering).

Werkloosheidswet

De wet op grond waarvan iemand die ten minste een bepaalde tijd in loondienst heeft gewerkt een uitkering ontvangt. De duur en hoogte van de uitkering zijn afhankelijk van het voldoen aan referte-eisen.

Werknemer

Hij die in ruil voor loon op basis van een arbeidsovereenkomst arbeid verricht.

Wettelijke huurprijs

Partijen hebben niet de vrijheid om de huurprijs te bepalen. De wet legt haar normen op (bijvoorbeeld prijs voor onbewoonbaar verklaarde woning en de prijs van de service kosten).

Wettelijke rente

Rentepercentage dat verschuldigd wordt bij het te laat betalen van een geldschuld. Mits men in verzuim is. Bijvoorbeeld door na een ingebrekestelling/sommatie niet binnen de gestelde termijn te betalen.

Wilsovereenstemming

Wederzijdse toestemming van partijen.

Witwassen

Witwassen is het uitvoeren van transacties om de herkomst van illegaal verkregen geldsommen te verbergen. Het doel van witwassen is het illegaal verkregen vermogen te kunnen besteden en investeren zonder dat bewezen kan worden dat het van criminele afkomst is en te voorkomen dat het geld door justitie in beslag wordt genomen.

Woonvergunning

In veel gemeenten is voor woningen benden een bepaalde koop- of huurprijs een woonvergunning vereist. De reden hiervan is om een gelijkmatige spreiding van de bevolking te verkrijgen.

WOZ-waarde

In De WOZ-waarde is de waarde van de woning volgens Wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ). De WOZ-waarde wordt elke vier jaar door de gemeente vastgesteld.

Wraking

Verzoek aan de rechtbank om een rechter of raadsheer in een bepaalde zaak te vervangen, omdat hij partijdig zou zijn.

Zelfstandige woning

De woning welke een eigen toegang heeft en welke de bewoner kan bewonen zonder daarbij afhankelijk te zijn van wezenlijke voorzieningen buiten de woning.

Ziekte-uitkering

Gedurende de eerste 52 weken van de ziekte heeft de werknemer recht op ten minste 70% van zijn loon, mits hij de voorschriften van het voor hem geldende ziekteverzuimbeleid opvolgt.

Ziektewet

Voor die werknemers die geen recht hebben op de ziekte-uitkering van de werkgever gedurende de eerste 52 weken van ziekte, geldt het vangnet van de Ziektewet. Op grond van die regeling kunnen zij in aanmerking komen voor een uitkering ter hoogte van 70% van hun loon. Gedurende het zwangerschapsverlof ontvangen werkneemsters eveneens een uitkering op grond van de Ziektewet, ter hoogte van 100% van hun loon.

Zittende magistratuur

Aanduiding voor de rechters. Zie ook Rechterlijke macht.

Zwart geld

Zwart geld is geld waarover geen belasting is betaald. Zwart geld ontstaat als inkomsten worden verzwegen voor de belastingdienst.

Zwijgrecht

Het recht van een verdachte om niet te worden gedwongen getuigenissen af te leggen in zijn eigen nadeel en mee te werken aan zijn eigen veroordeling. De verdachte mag niet onder ede ondervraagd worden. Uit het stilzwijgen van de verdachte mag de rechter geen negatieve conclusies trekken. Ook sommige getuigen hebben het recht te zwijgen. Men heeft echter niet het recht om een leugen te vertellen. Wanneer men dus geen gebruik van het zwijgrecht wenst te maken, wordt men geacht de waarheid te vertellen.