De verhoging van de griffierechten die het kabinet wil doorvoeren, is ondoordacht en moet van tafel. Dat vindt Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer, die vrijdag 9 maart een symposium over de voorgenomen tariefsverhoging bij het gerechtshof in Amsterdam voorzat. “Toegang tot de rechter is essentieel voor de rechtsorde”, zegt de ombudsman. “Als de drempel te hoog wordt, kunnen we de rechtsorde net zo goed afschaffen.”
Zorgen
Het kabinet wil het bedrag dat betaald moet worden om een zaak voor de rechter te brengen fors verhogen. De coalitie introduceerde vorig jaar een plan om die griffierechten kostendekkend te maken. De prijsverhoging is naar aanleiding van protesten enigszins bijgesteld, maar in de ogen van de Raad voor de rechtspraak nog steeds onacceptabel. Ook andere organisaties maken zich ernstig zorgen. De vrees leeft dat veel mensen het aanspannen van een rechtszaak straks niet meer kunnen betalen. Als dat gebeurt, geldt alleen nog het recht van de sterkste.
Betaalbaar
Vertegenwoordigers van de rechtspraak, advocatuur, politiek en wetenschap praten vrijdag op een symposium over deze en andere bezuinigingsvoorstellen en over manieren om de rechtspraak betaalbaar te houden. Ombudsman Alex Brenninkmeijer klom na het bekend worden van de kabinetsplannen direct in de pen om duidelijk te maken waarom het parlement ze niet moet omarmen.
Wat is uw voornaamste kritiek op de plannen voor verhoging van de griffierechten?
“Er is niet nagedacht over de consequenties van de plannen. Drie heren die moesten bezuinigen hebben een manier gevonden om 240 miljoen op rechtspraak te besparen en gedacht: dat doen we. Of het kan, is niet onderzocht. Het kan niet, daar is vrijwel iedereen het over eens. Het effect van hoge griffierechten zal zijn dat mensen ervoor kiezen zaken niet voor de rechter te brengen, terwijl dat wel gerechtvaardigd is. De risico’s zijn te groot.”
Waarom?
“Stel je voor dat een krant mij unfair te pakken neemt en mijn protesten negeert, dan kan ik alleen naar de rechter stappen. Die vindt de handelwijze van de krant misschien wel laakbaar, maar net niet onrechtmatig. Dan verlies ik de zaak en moet ik misschien wel een ton betalen. Dan ben ik failliet! Want wie verliest, krijgt zijn eigen proceskosten én die van de tegenpartij voor zijn rekening.
Ook procederen tegen de overheid wordt heel moeilijk als de griffiekosten te hoog worden. Overheidsinstanties hoeven zich dan geen zorgen meer te maken over conflicten met burgers, want die kunnen toch niets beginnen. Toegang tot de rechter is een fundamenteel recht, waar de overheid zorg voor moet dragen.”
In alle sectoren wordt bezuinigd. Is het in dat licht niet redelijk om rechtzoekenden een extra bijdrage te vragen?
“Ik kan me best voorstellen dat er wat meer betaald wordt, maar niet zo structureel als nu dreigt te gebeuren en zeker niet onder de noemer 'kostendekkend'. Dan moet alles in de samenleving kostendekkend worden, tot het schutten van de sluizen aan toe. Als ik met mijn plezierbootje bij de sluis van Amerongen kom, betaal ik een kwartje. Is mijn bootje belangrijker dan de mogelijkheid om je recht te halen?”
Hoe moet er dan wel bezuinigd worden op rechtspraak?
“Ik vind dat de Rechtspraak veel serieuzer werk moet maken van de inzet van mediation. Men schiet snel in een juridische reflex, waarbij een andere benadering nauwelijks mogelijk lijkt. In civiele- en zelfs strafzaken kunnen partijen veel vaker naar een mediator worden verwezen en in bestuurszaken zou de rechter overheidsorganen kunnen verplichten om eerst te proberen er met effectieve communicatie uit te komen. De overheid laat het te gemakkelijk aankomen op rechtszaken. Als ambtenaren beter met burgers, bedrijven en instellingen omgaan, loopt het aantal procedures terug met veertig tot zestig procent, blijkt uit onderzoek. En iedereen voelt zich daar gelukkiger bij.”
Kan meer inzet van mediation rechtspraak overbodig maken?
“Nee. Vaak is een stok achter de deur nodig om partijen die met elkaar overhoop liggen om tafel te krijgen. Mensen hebben er belang samen naar een oplossing te zoeken als ze daarmee een rechtszaak kunnen voorkomen. Beperking van de toegang tot de rechter belemmert dus ook alternatieve vormen van conflictoplossing.”
Wat verwacht u van het symposium?
“Dat er een helder, goed geformuleerd signaal aan het parlement wordt gegeven, met als boodschap 'Doe dit niet!', zodat Kamerleden nog eens serieus naar het wetsvoorstel kijken en beseffen dat het van tafel moet.”
Bron: Rechtspraak.nl
