Het afstaan van DNA na een veroordeling
In sommige gevallen kunt u, nadat u bent veroordeeld voor een misdrijf, een bevel tot afname van celmateriaal voor DNA-onderzoek ontvangen van de officier van justitie. Voor velen komt dit onverwacht. Op dat moment is er namelijk al een veroordeling. Toch is de officier van justitie in sommige gevallen verplicht een dergelijk bevel te geven. In dit artikel leg ik de wettelijke grondslag voor een bevel tot afname van celmateriaal bij veroordeling uit, en leg ik u tevens uit welk rechtsmiddel tegen dit bevel open staat.
De Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden
Sinds de inwerkingtreding van de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden (hierna: Wet DNA-V) op 1 januari 2005 officier van justitie in sommige gevallen verplicht om een bevel tot afname van celmateriaal ten behoeve van het bepalen en verwerken van een DNA-profiel van een veroordeelde. Vóór de inwerkingtreding van deze wet was het nog enkel toegestaan om DNA-onderzoek te laten plaatsvinden in het kader van een strafrechtelijk onderzoek. Het doel hiervan was het bewaren van het DNA-profiel in een DNA-databank, om te dienen voor de opsporing van andere (toekomstige) strafbare feiten.
Met de Wet DNA-V is beoogd DNA-onderzoek te doen naar aanleiding van veroordelingen waarbij tijdens het strafrechtelijk onderzoek geen DNA-onderzoek heeft plaatsgevonden. Het bepalen en verwerken van een DNA-profiel, en het opslaan daarvan in de DNA-databank dient vervolgens te helpen bij het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten.
Inmiddels ligt er zelfs een wetsvoorstel van de huidige demissionaire Minister van Justitie en Veiligheid tot wijziging van de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden om het bevel tot afname van celmateriaal reeds voor de veroordeling verplicht te stellen. Aanleiding voor dit wetsvoorstel was de moord op oud-minister Els Borst. De veroordeelde in de zaak van de moord op de oud-minister zou reeds na een eerdere veroordeling in 2012 celmateriaal af hebben moeten laten staan. Dit is destijds niet gebeurd.
In de Memorie van Toelichting van dit wetsvoorstel wordt vervolgens beschreven hoe de huidige Wet onvoldoende zou bijdragen aan het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten. Zo wordt benadrukt dat een deel van de bevelen “open” blijven staan, doordat veroordeelden onvindbaar zijn geraakt of niet reageren op de bevelen. Uit cijfers van het openbaar ministerie zou blijken dat in 2024 ongeveer 18% van de uitgezonden DNA-bevelen nog open stonden.
De Minister van Justitie en Veiligheid wil dit probleem verhelpen door de Wet DNA-V dusdanig aan te passen, dat het ook mogelijk wordt om DNA-onderzoek plaats te laten vinden bij verdachten. Dit DNA-onderzoek dient in dit geval niet voor het strafrechtelijk onderzoek. In plaats daarvan is de bedoeling dat het celmateriaal wordt opgeslagen voor het geval dat de verdachte wordt veroordeeld. Indien een veroordeling ook daadwerkelijk volgt, kan het celmateriaal worden gebruikt voor het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten.
Rechtsmiddelen
Dan resteert de vraag welke rechtsmiddelen tegen het bevel tot afname van celmateriaal bij veroordeelden openstaan. Helaas is het niet mogelijk bezwaar aan te tekenen tegen het afnemen van celmateriaal an sich. Met andere woorden, indien u een bevel van de officier van justitie ontvangt, zult u uw celmateriaal moeten afstaan.
Tegen het bepalen en verwerken van het DNA-profiel (en opname daarvan in de DNA-databank) staat echter wel bezwaar open en wel bij de rechtbank die in eerste aanleg vonnis heeft gewezen, of de rechtbank waarbij u verzet had kunnen instellen tegen een strafbeschikking. Het indienen van een bezwaarschrift heeft een zogenaamde schorsende werking. Dit houdt in dat uw DNA-profiel niet kan worden bepaald en verwerkt, en dat uw DNA-profiel niet kan worden opgeslagen in de databank, zolang het bezwaarschrift niet is ingetrokken, en daarop nog niet is beslist. De termijn voor het indienen van een bezwaar betreft 14 dagen na afname van het celmateriaal.
Heeft u een bevel tot afname van celmateriaal voor DNA-onderzoek ontvangen omdat u (recentelijk) bent veroordeeld voor een strafbaar feit en wenst u bezwaar te maken tegen de opname van uw DNA-profiel in de DNA-databank? Dan is het raadzaam om juridisch advies in te winnen. Neem gerust contact met ons op via 0113-277000 of stuur een e-mail naar info@advocatenkantoorzeeland.com.
