Algemene voorwaarden; de kleine lettertjes die in de praktijk slecht worden gelezen, maar die wel zeer belangrijk zijn voor de ondernemers (de gebruikers). Ondanks dat deze van (groot) belang zijn voor de gebruikers, bijvoorbeeld voor het beperken van de aansprakelijkheid, gaat het niet altijd goed bij de toepassing ervan. Reden om in deze bijdrage nog eens kort in te gaan op het (juiste) gebruik van algemene voorwaarden.

Van toepassing verklaren op de overeenkomst

De eerste stap om algemene voorwaarden deel uit te laten maken van de overeenkomst, is door deze van toepassing te verklaren op de overeenkomst. De welbekende zin: “op deze overeenkomst zijn onze algemene voorwaarden van toepassing”. Staat deze zin niet in de overeenkomst, dan zijn de algemene voorwaarden niet overeengekomen en maken zij geen deel uit van de overeenkomst. Er kan dan dus geen beroep op worden gedaan. Of de wederpartij de algemene voorwaarden ook daadwerkelijk heeft gelezen, is niet relevant voor de gebondenheid aan de algemene voorwaarden.

Tijdig kennis kunnen nemen van de algemene voorwaarden

Hoewel de wederpartij de algemene voorwaarden niet hoeft te hebben gelezen voor de toepasselijkheid ervan, is het wel een vereiste dat de gebruiker aan de wederpartij een redelijke mogelijkheid heeft geboden om kennis te kunnen nemen van de algemene voorwaarden. Dat is dus stap twee: het bieden van een redelijke mogelijkheid tot kennisname.

Is dat niet gebeurd, dan zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar. Met andere woorden kan de wederpartij de bedingen in de algemene voorwaarden die hem of haar niet passen, vernietigen. Deze bedingen worden dan geacht nooit te zijn overeengekomen. De gebruiker kan dan dus geen beroep doen op die bedingen. Dit is geregeld in artikel 6:233 aanhef en onder b BW.

Hierop bestaat echter wel een uitzondering. Is er sprake van een zogenaamde bestendige contractrelatie en kunnen de algemene voorwaarden daardoor geacht worden bekend te zijn bij de wederpartij, dan komt de wederpartij geen beroep toe op deze vernietigingsgrond. Dit heeft de Hoge Raad bepaald in een arrest van 1 oktober 1999, NJ 2000/207 (Geurtzen/ Kampstaal).

Hoe?

In artikel 6:234 BW is bepaald wanneer de gebruiker de wederpartij een redelijke mogelijkheid heeft geboden om kennis te nemen van de algemene voorwaarden. Kort gezegd, wordt hieraan voldaan wanneer de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst worden gegeven aan de wederpartij. Als bijlage bij de overeenkomst of bijvoorbeeld op de achterzijde van het papier waarop de overeenkomst is geschreven. Tip: zijn de algemene voorwaarden als bijlage bijgevoegd, laat de wederpartij dan ook tekenen voor ontvangst van de algemene voorwaarden, om discussie achteraf te voorkomen.

Ook via de elektronische weg kunnen de algemene voorwaarden ter beschikking worden gesteld. Deze dienen dan ook voor of bij het sluiten van de overeenkomst te worden gestuurd. Verder moeten ze op een wijze worden gezonden, zodat de wederpartij deze kan opslaan om deze later nog eens te kunnen raadplegen.
Een andere mogelijkheid om iemand tijdig in de gelegenheid te stellen kennis te nemen van de algemene voorwaarden is het verwijzen naar een website waarop de algemene voorwaarden te vinden zijn. Let op: deze mogelijkheid geldt alleen voor gebruikers die diensten verrichten(!). Aangezien het begrip “dienst” ruim wordt opgevat, adviseer ik gebruikers veelal om (ook) standaard te verwijzen naar de website waar de algemene voorwaarden te vinden zijn.

Is het bovenstaande redelijkerwijze niet mogelijk, dan moet aan de wederpartij bekend gemaakt worden dat de algemene voorwaarden bij de gebruiker ter inzage liggen of bij een door de gebruiker opgegeven Kamer van Koophandel of zijn gedeponeerd bij de griffie van een gerecht. Aangezien het niet snel wordt aangenomen dat ter hand stellen redelijkerwijs niet mogelijk is, ga ik hier niet verder op in.

Bedingen mogen niet onredelijk bezwarend zijn

Tot slot zijn er nog voorwaarden gesteld aan de inhoud van de algemene voorwaarden. Deze mogen namelijk niet onredelijk bezwarend zijn voor de wederpartij. Zijn de bedingen dat wel, dan zijn ze vernietigbaar . Dit is geregeld in artikel 6:233 aanhef en onder a BW.

Of een beding al dan niet onredelijk bezwarend is, hangt af van de omstandigheden van het geval en is ook afhankelijk zijn van de vraag met wie de overeenkomst is gesloten. Bedingen in algemene voorwaarden die gelden tussen (grote) ondernemers onderling, worden minder snel aangemerkt als onredelijk bezwarend, dan wanneer de overeenkomst aangegaan is met een consument. Deze laatste wordt beschermd. In de wet zijn voorbeelden opgenomen van bedingen in algemene voorwaarden die voor consumenten als onredelijk bezwarend worden aangemerkt (zwarte lijst) en bedingen die worden vermoed onredelijk bezwarend te zijn (grijze lijst). Deze lijsten kunnen weer enige reflexwerking hebben wanneer een overeenkomst wordt aangegaan met een kleine ondernemer.

Kortom

Voor een succesvol gebruik van algemene voorwaarden is dus van belang dat de algemene voorwaarden van toepassing worden verklaard op de overeenkomst, de wederpartij tijdig kennis kan nemen van de algemene voorwaarden en dat de inhoud van de bedingen in de algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend zijn. Bedenk daarbij dat wanneer het bij deze laatste twee vereisten mis gaat, de wederpartij een beroep moet doen op de vernietiging. Gebeurt dat niet (tijdig), dan zijn de bepalingen van de algemene voorwaarden gewoon van toepassing.

Verdere vragen over het gebruik van algemene voorwaarden? Algemene voorwaarden opstellen of laten toetsen? Neem dan contact op met Helderecht Advocaten (055-5212491).

Oktober 2016, mr Maritha Verkuijl-Boessenkool